కొన్నిసార్లు ఏవి ఎందుకు జరుగుతాయో అస్సలు ఊహించలేం. అలాంటిదే బ్లూమౌంటైన్ సైకిల్ ప్రహసనం. ఉపోద్ఘాతం ఇలా మొదలెట్టానని ఆ పెద్ద పర్వాతం మీద నుండి కిందకు పడిపోయాననో, ఏ కాలో చెయ్యో విరిగిందో లాంటి వయొలెంట్ ఆలోచనల జోలికి పోకండి. అంతా సవ్యంగానే జరిగింది. సరే విషయానికి వద్దాం.
సైకిల్ తొక్కాలని బ్లూ మౌంటెన్ మీదకు వెళ్ళి "బాబోయ్ ఈ బైక్ రైడ్ నా వల్ల కాదు నన్ను వాన్ లోనే వెనక్కి తీసుకుపొండి" అనగానే కాలిన్ "డోంట్ వర్రీ మామ్ ఐ విల్ టేక్ యు డౌన్ దేర్" అంటూ టాండన్ బైక్ తీసుకుని వచ్చాడు. "ఆర్ యు షూర్?"అడిగాను. "ఎస్ ఐ యాం. ఆల్ యు హావ్ టు డూ ఈజ్ పుట్ యువర్ ఫీట్ ఆన్ పెడలల్స్". అన్నాడు. అలా మొదలైంది ప్రయాణం అయితే విశేషం ఏమిటంటే కాలిన్ టూర్ గైడ్. పై నుండి కిందకు రావాడానికి సుమారుగా రెండు గంటలు పట్టింది. అంత సేపూ జమేకా విశేషాలు, జీవన విధానం, చెట్లు, వ్యవసాయం... ఇలా ఎన్నో కబుర్లు చెపుతూ వచ్చాడు. నా సైకిల్ నేను తొక్కుతూ వస్తే ఇంత గొప్ప అవకాశం జారిపోయి ఉండేది కదా! అదన్నమాట సంగతి. అతని ద్వారా ఏం తెలుసుకున్నానో తరువాత చెప్తాను.
ఇలాంటి మరో వ్యక్తిని కలవడం కూడా గమ్మత్తుగా జరిగింది. వారం రోజులు గిర్రున తిరిగి ఊరికి ప్రయాణమయ్యే వచ్చే రోజొచ్చింది. ఉదయం ఐదు గంటలకే రిసార్ట్ నుండి బయలుదేరాలి. నిద్ర కళ్ళతో అబ్బా అనుకుంటూ వేన్ ఎక్కాం. ఎక్కగానే కబుర్లు మొదలుపెట్టాడు శర్మ. అదేనండి వేన్ డ్రైవర్. అక్కడి జీవన విధానం, తన జీవితం గురించి దారంతా చెప్తూనే ఉన్నాడు.
ఇక షార్టీ, ఆవిడ అసలు పేరేమిటో గానీ తన పేరు షార్టీ అనే చెప్తారు. అంత చలాకీ మనిషిని ఇంతవరకూ చూడలేదు. ఆవిడ ఉన్నదంటే ఆ చుట్టూ ఉత్సాహం ధూపం వేసినట్లు ఆవరించేస్తుంది. మరో వ్యక్తి చార్లీ ది గ్రేట్, కొనుకో ఫాల్స్ గైడ్. అతని పేరు అలాగే గుర్తు పెట్టుకోమన్నాడు. నాలుగేళ్ళప్పుడు మా పండును పెద్దయ్యాక ఏమౌతావు అంటే బర్డ్ అవుతా, అక్కవుతా, టీచర్ అవుతా అంటూ చెప్పేవాడు. నాకు మాత్రం టూర్ కి వెళ్ళొచ్చిన ప్రతిసారి టూర్ గైడ్ అయిపోదామనిపిస్తుంది.
ఇదంతా సరే వాళ్ళ దగ్గర తెలుసుకున్నదేంటనే గా మీ ప్రశ్న. అక్కడికే వస్తున్నా, ఏవి ఎవరు చెప్పారో అడక్కండి. అవి వాళ్ళ సొంత విషయాలు. అందరు చెప్పినవీ కలిపి మీతో చెప్తున్నా. Yeah mon. జమైకాలో దిగిన దగ్గరనుండి ఇదే వింటారు :).
భాష: జమేకా వాసులు మాటలతో కాలయాపన చేసే మనషులు కాదు. నిజమండీ వాళ్ళ భాష గురించి తెలుసుకుంటే నా మాటలో నిజం ఎంతో తెలుస్తుంది. పదాలు సాగదీసి వాక్యాలు పొడవుగా మాట్లాడారట. కొన్ని ఉదాహరణలు చూద్దాం.
వెయాసె(Weh yuh ah seh) what are you saying
మిసుకం(Mi Soon Come ) I Will Be Right Back
సెలెఫ్(Sell off) Excellent
వెయసే (Whe yu a seh?) What’s up?
లిక్లిమొ (Likkle more) See you later
ఒవడ(Ova deh) Over there
నేను చెప్పింది నిజమే కదూ! వాళ్ళు మాట్లాడే భాష పాట్వా, స్కాటిష్, ఐరిష్, స్పానిష్, ఇంగ్లీష్, ఆఫ్రికన్ భాషలు కలిపేసి వాళ్ళ సొంత భాష తయారుచేసుకున్నారట. పట్వా భాషకు లిపి కూడా ఉందట. కానీ స్కూల్లో పాఠాలు మాత్రం ఇంగ్లీషులోనే ఉంటాయట. గైడ్స్ అందరూ కూడా ఇంగ్లీష్ చక్కగా మాట్లాడుతున్నారు. ప్రపంచ ప్రసిద్ధిగాంచిన రెగే మ్యూజిక్ ఇక్కడే పుట్టింది.
ఆహార్యవ్యవహారాలు: జమేకా పండు అకీ. దీనిని పండుగానే తినాలి. కాయ తింటే మనం హాస్పిటల్ కు వెళ్ళాల్సి వస్తుంది. అక్కడ మాత్రమె తయారుచేసే అకీ అండ్ సాల్ట్ ఫిష్, జర్క్ చికెన్ దాదాపుగా రోజూ రిసార్ట్ లో పెడుతూనే ఉన్నారు. అలాగే రాస్తా పాస్తా కూడా. పెన్నే పాస్తా, స్పైరల్ పస్తా ఇవన్నీ విన్నాం కానీ ఈ రాస్తా పాస్తా ఇక్కడే వినండి. ఇది తెలియాలంటే రాస్తాఫారియా మూమెంట్ గురించి తెలుసుకోవాలి. రెగే మ్యూజిక్, రాస్తాఫారియాకు గొప్ప సంబంధం ఉంది. అది మరోసారి చెప్పుకుందాం.
పనస, సపోటా, జామ, మామిడి, కొబ్బరి, అనాస, సీతాఫలం, సారసోపియా, సారపిల్లా ఇలాంటి పండ్లు, కాకర, గోంగూర, గుమ్మడి లాంటి కూరలు దొరుకుతాయి. కాకరకాయ తిని డ్రగ్ టెస్ట్ కి వెళితే మేర్వానా శాతం తెలియదట. రక్తాన్ని అంతగా సుద్ది చేస్తుందట. సోరసోపియా వేర్లను మరగించి కొన్ని నెలల పాటు తీసుకుంటే కాన్సర్ కూడా తగ్గుతుంది.
బంధుత్వాలు: వాళ్ళ మాటలలో బంధుత్వాలకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తారని అర్ధమైంది. మొత్తం రాయలేను కాని ఒకటి, రెండు ఉదాహరణలు చెప్తాను. అన్నదమ్ములు అక్కచెల్లెళ్ళు... చివరకు అమ్మా నాన్నలు కూడా విదేశాలకు వెళ్ళిపోయినా వాళ్ళు ఏడాదికి ఒక్కసారైనా ఈ దేశానికి తిరిగి రావాలంటే ఇక్కడ ఇల్లొకటి ఉండాలని ఇంకా ఆ ఇంటినే అంటి పెట్టుకుని ఉన్న అన్నని ఏమందాం. "నాకొచ్చేది నాకు, నా భార్యకు, ఇద్దరు పిల్లలకు సరిపోతుంది. కొద్దో గొప్పో వ్యవసాయం కూడా చేసుకుంటున్నాను. పిల్లలు కాస్త పెద్దైతే నా భార్య కూడా పనో/ఉద్యోగమో వెతుక్కుంటుంది. ఇంతకుమించి మాకేం కావాలి. ఐ యాం ఎ కంటెంటెడ్ మాన్ అని చెప్పిన వాళ్ళు మనకు జీవితాంతం గుర్తుండి పోరూ?
చెల్లెలు అమెరికాలో ఉద్యోగం చేస్తూ ఏడు నెలలు ఇక్కడే ఉంటే ఆమె కొడుకును తన ఇంట్లోనే ఉంచుకుని చూసుకుంటున్న అన్నను చూసి ముచ్చటేసింది. అంతకు ముందే ఆవిడ డైవర్స్ తీసుకున్నారని మాటల్లో తెలిసింది. పైగా అమెరికాలో చదువుతున్న తన కూతురి మంచి చెడ్డలు మా చెల్లెలే చూస్తుందని మాటల్లో భరోసా కూడా నచ్చేసింది. అట్లాగే అక్కయ్య బాగా చదువుకుని మంచి ఉద్యోగం చేస్తున్నా రెండు కుంటుంబాల ఆదాయంలో చాలా తేడా అది వారు కలసిమెలసి ఉండడంలో మరుగున పడిపోయింది. మాటల్లో గొప్ప నిశ్చింత కనిపించింది.
నివాసం: ఇక్కడ ఇల్లు ఏర్పచుకోవడం అంటే వారికి చాలా కష్టమైన పనే అట. ముందు ఒకటో రెండో గదులున్న చిన్న ఇల్లు కట్టుకుని సంపాదన పెరిగే కొద్దీ పెంచుకుంటూ పోతారట. దానికోసం వారు చాలా కష్టపడతారని తెలిసింది. అంతేకాని అక్కడ ఇంటిని ఎవరూ అమ్మరట. ప్రభుత్వం ఇచ్చే పెన్షన్ అస్సలు సరిపోదట అందువల్ల వారు రిటైర్ అయ్యేనాటికి ఓ నాలుగు గదులు కట్టుకుని ఆ అద్దె డబ్బులతో కాలక్షేపం చేస్తారట. ఇంటి పరిశుభ్రతకు చాలా ప్రాధాన్యత ఇస్తారట.
సామాజిక పరిస్థితులు: జాత్యాహకారం మచ్చుకైనా ఉండవట. ఆశ్చర్యంగా ఉంది కదూ! అందుకు కారణం వివిధ దేశాల వారిని అక్కడకు బలవంతంగా తీసుకురాబడడంతో అందరి బాధ ఒక్కటే బానిసత్వం. దాంతో వారందరూ కలసిపోయి అనుబంధాలు పెంచుకుని పెళ్ళి చేసుకోవడం కారణం కావచ్చు. వారికి దేశం, మతం అడ్డురాలేదు. ఒకే ఇంట్లో చైనా దేశపు అమ్మమ్మ ఆఫ్రికా దేశపు బాబాయి కెనడా దేశపు అత్తమ్మ ఉంటే ఎవరిని చిన్నచూపు చూస్తారు? ఈ విధంగా ఆ దేశంలో ఆ సమస్యే లేదు. ఆలోచించాల్సిన విషయమే కదూ!
వివాహ వ్యవస్థ: అక్కడ మనలాగా ఇదిగో "అబ్బాయ్ నీకు పెళ్ళీడొచ్చింది, ఫలానా వాళ్ళమ్మాయిని చేసుకో" అనరట. ఎవరి భాగస్వామిని వాళ్ళు వెతుక్కోవలసినదే. చదువో, సంపాదనో, చతుర్యమో, మరోటో మరోటో సంపాదించుకుని మనసును దోచుకోవలసిందే. వారికి పెళ్ళిళ్ళు కూడా ముఖ్యం కావట. కలిసి ఉండడమే ప్రధానం. వారికి పిల్లలు కూడా ఉంటారు. ఏ కారణం చాతైనా విడిపోతే పిల్లలను పెంచడానికి అయ్యే ఖర్చు తండ్రే భరించాలని అక్కడి న్యాయవ్యవస్థ చెబుతోంది. పెళ్ళితో దానికి సంబంధం లేదు.
పిల్లల పెంపకం: ఎంత కష్టమైనా పడి పిల్లలకు మంచి విద్య అందించాలని చూస్తారని తెలిసింది. మాతో మాట్లాడిన గైడ్ పిల్లలు ఉన్నత విద్యలో ఉన్నారు. ఒక వయసు వచ్చాక పిల్లలు వాళ్ళ సంపాదన వాళ్ళు చూసుకోవసినదే. అనుకోని పరిస్థితులు ఎదురైనా ధైర్యంగా నిలబడి ఎదుర్కుంటారే తాప్ప ఎవరు సహాయ పడతారా అని చూడరట. దాంతో అక్కడ ఒకరిపై ఆధారపడడం ఆశించటం లేదని అర్ధమైంది. అక్కడ పెద్దవాళ్ళకులకు ఆస్థి పాస్తులు సంపాదించి పిల్లలకు ఇవ్వవలసిన అవసరం అగత్యం లేదు. బ్లూ మౌంటెన్ నుండి కింగ్స్టన్ మీదుగా వస్తూ ఉంటే ఆ సాయంత్రం యూనిఫాం వేసుకుని ముచ్చటగా పిల్లలు రావడం చాలా దగ్గర్ల కనిపించింది. మెల్ ఇగో గురించి అడిడితే గైడ్ ఒక్క నవ్వు నవ్వి జమైకన్ లేడీస్ చాలా స్ట్రాంగ్ అన్నాడు. వాళ్ళు మమ్మల్ని తన్నక పోతే చాలు అని ఆ నవ్వుకు అర్ధం. తన కూతురికి తనే ఫైట్ చెయ్యడం నేర్పించాడట. మనం వార్తలలో చూస్తె అక్కడి పరిస్థితి భిన్నంగా కనిపింస్తుంది. బహుశా ప్రాంతాన్ని బట్టి అయిఉండవచ్చు.
అసలు ప్రశ్న కొంచెం సందేహిస్తూనే అడిగాను. ఒకప్పుడు ఈ స్పెయిన, ఇంగ్లండ్ వారి కారణంగా దారుణమైన కష్టాలు పడ్డారు కదా మరి ఆ దేశాల నుండి టూరిస్ట్ లు వచ్చినప్ప్పుడు మీకేమనిపిస్తుంది?అని. అప్పటి వారు వేరు, వీళ్ళు వేరు అలాగే మేము కూడా. అప్పుడు వారేదో చేశారని వీరి మీద మాకు కోపం ఎందుకుంటుంది? పైగా వాళ్ళు కూడా ఎంతో కొంత దేశాభివృద్ది చేశారు కదూ అని చెప్పాడు. బానిసత్వపు శృంఖలాలు తెంచుకోవాలని ప్రేరేపించిన నేతలు ఏం చెప్పి మానసిక సంకెళ్ళు కూడా విడగొట్టగలిగారు. ఏ మతం వారికీ క్షమా గుణాన్ని నేర్పి ఉంటుంది?
విందు - వినోదం: అక్కడ వారెవరెవ్వరూ శుక్రవారం సాయంత్రం ఇంట్లో భోజనాలవీ చేయారట. అన్నీ బయటే. వారాంతం బీచ్ కి వెళ్ళడం రమ్ తాగడం వారికి పెద్ద వినోదం. జర్క్ చికెన్ లేదా అప్పుడే పట్టుకున్న చేపలు, ఎక్కువగా మేక మాంసం కూడా తింటారట. పైగా చెప్తున్నారు. మనల్ని మనం ఎంటర్టైన్ చేసుకోకపోతే పిల్లల్నేం చూసుకుంటాం. త్యాగాలకీ, ఎమోషనల్ బ్లాక్మెయిల్ కి ఆస్కారం లేకుండా ఈ పద్దతేదో బావున్నట్లుంది కదూ!
పాలనా వ్యవస్థ: రాజకీయ నాయకుల గురించి అడిగితే కిసుక్కున నవ్వారు. దానర్ధం నేను చెప్పక్కర్లేదనుకుంటాను. ఇక అమెరికాలో లాగే అక్కడ కూడా రోడ్డు మీద స్పీడ్ గా వెళితే టికెట్ ఇస్తారట. అయితే పోలిస్ పట్టుకున్న వెంటనే "లెఫ్ట్ ఆర్ రైట్" అని అడుగుతారట. అంటే ఏమిటని అడిగిన దానికి అతని సమాధానం విని ఇద్దరం పక్కుమని నవ్వాం. అది నేను ఇక్కడ చెప్పడం లేదు. కావాలంటే మీరే జమైకాలో తెలిసినవాళ్ళుంటే అడిగి తెలుసుకోవలసిందే.
జమేకా నుండి విదేశాలకు వెళ్ళిన వాళ్ళలో 98 శాతం మంది రిటైర్డ్ లైఫ్ కోసం తిరిగి జమేకాకే వస్తారట. మా దేశం గొప్పది అని వారు చెప్తారో లేదో కాని ఒక దేశం గొప్పతనాన్ని గురించి చెప్పుకోవాలంటే ఇంతకు మించిన ఉదాహరణ అఖ్ఖర్లేదు కదూ!
ఇక మనం వింటున్న విషయాలకు ఇక్కడ రాసిన విషయాలకు మీకు భేదం కనిపించి ఉండొచ్చు. అక్కడ భద్రత విషయంలో మనం తప్పకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాల్సిందే. అక్కడ మనం వింటున్న నేరాలు ఎక్కువ శాతం గాంగ్ ల మధ్య డ్రగ్స్ గురించి జరిగే యుద్ధాలు. మీకో విషయం తెలుసా జమేకాకు గంజాయిని తీసుకువెళ్ళింది భారత దేశీయులేనట. మనం వీధులలో వెళ్తున్నప్పుడు గాజులో, రిబ్బన్లో కొనమని చిన్నప్పుడు వెంటపడేవారు కదూ అలా గంజాయి కొనమని రహస్యంగా వెంట పడుతూ ఉంటారు. టూరిస్ట్ ల జోలికి ఎవరూ వెళ్ళరట. ఎందువలనంటే ఆ దేశానికి ఆదాయం ప్రధానంగా టూరిజం వలన వస్తుంది కాబట్టి.
భద్రత గురించి తెలుసుకోవాలంటే ఈ కింద లింక్ లో కామెంట్ లు చదవండి. వార్తలకు, నిజాలకు తేడా తెలుస్తుంది.
https://www.worldnomads.com/travel-safety/caribbean/jamaica/crime-in-jamaica-what-to-watch-for
సైకిల్ తొక్కాలని బ్లూ మౌంటెన్ మీదకు వెళ్ళి "బాబోయ్ ఈ బైక్ రైడ్ నా వల్ల కాదు నన్ను వాన్ లోనే వెనక్కి తీసుకుపొండి" అనగానే కాలిన్ "డోంట్ వర్రీ మామ్ ఐ విల్ టేక్ యు డౌన్ దేర్" అంటూ టాండన్ బైక్ తీసుకుని వచ్చాడు. "ఆర్ యు షూర్?"అడిగాను. "ఎస్ ఐ యాం. ఆల్ యు హావ్ టు డూ ఈజ్ పుట్ యువర్ ఫీట్ ఆన్ పెడలల్స్". అన్నాడు. అలా మొదలైంది ప్రయాణం అయితే విశేషం ఏమిటంటే కాలిన్ టూర్ గైడ్. పై నుండి కిందకు రావాడానికి సుమారుగా రెండు గంటలు పట్టింది. అంత సేపూ జమేకా విశేషాలు, జీవన విధానం, చెట్లు, వ్యవసాయం... ఇలా ఎన్నో కబుర్లు చెపుతూ వచ్చాడు. నా సైకిల్ నేను తొక్కుతూ వస్తే ఇంత గొప్ప అవకాశం జారిపోయి ఉండేది కదా! అదన్నమాట సంగతి. అతని ద్వారా ఏం తెలుసుకున్నానో తరువాత చెప్తాను.
ఇలాంటి మరో వ్యక్తిని కలవడం కూడా గమ్మత్తుగా జరిగింది. వారం రోజులు గిర్రున తిరిగి ఊరికి ప్రయాణమయ్యే వచ్చే రోజొచ్చింది. ఉదయం ఐదు గంటలకే రిసార్ట్ నుండి బయలుదేరాలి. నిద్ర కళ్ళతో అబ్బా అనుకుంటూ వేన్ ఎక్కాం. ఎక్కగానే కబుర్లు మొదలుపెట్టాడు శర్మ. అదేనండి వేన్ డ్రైవర్. అక్కడి జీవన విధానం, తన జీవితం గురించి దారంతా చెప్తూనే ఉన్నాడు.
ఇక షార్టీ, ఆవిడ అసలు పేరేమిటో గానీ తన పేరు షార్టీ అనే చెప్తారు. అంత చలాకీ మనిషిని ఇంతవరకూ చూడలేదు. ఆవిడ ఉన్నదంటే ఆ చుట్టూ ఉత్సాహం ధూపం వేసినట్లు ఆవరించేస్తుంది. మరో వ్యక్తి చార్లీ ది గ్రేట్, కొనుకో ఫాల్స్ గైడ్. అతని పేరు అలాగే గుర్తు పెట్టుకోమన్నాడు. నాలుగేళ్ళప్పుడు మా పండును పెద్దయ్యాక ఏమౌతావు అంటే బర్డ్ అవుతా, అక్కవుతా, టీచర్ అవుతా అంటూ చెప్పేవాడు. నాకు మాత్రం టూర్ కి వెళ్ళొచ్చిన ప్రతిసారి టూర్ గైడ్ అయిపోదామనిపిస్తుంది.
ఇదంతా సరే వాళ్ళ దగ్గర తెలుసుకున్నదేంటనే గా మీ ప్రశ్న. అక్కడికే వస్తున్నా, ఏవి ఎవరు చెప్పారో అడక్కండి. అవి వాళ్ళ సొంత విషయాలు. అందరు చెప్పినవీ కలిపి మీతో చెప్తున్నా. Yeah mon. జమైకాలో దిగిన దగ్గరనుండి ఇదే వింటారు :).
భాష: జమేకా వాసులు మాటలతో కాలయాపన చేసే మనషులు కాదు. నిజమండీ వాళ్ళ భాష గురించి తెలుసుకుంటే నా మాటలో నిజం ఎంతో తెలుస్తుంది. పదాలు సాగదీసి వాక్యాలు పొడవుగా మాట్లాడారట. కొన్ని ఉదాహరణలు చూద్దాం.
వెయాసె(Weh yuh ah seh) what are you saying
మిసుకం(Mi Soon Come ) I Will Be Right Back
సెలెఫ్(Sell off) Excellent
వెయసే (Whe yu a seh?) What’s up?
లిక్లిమొ (Likkle more) See you later
ఒవడ(Ova deh) Over there
నేను చెప్పింది నిజమే కదూ! వాళ్ళు మాట్లాడే భాష పాట్వా, స్కాటిష్, ఐరిష్, స్పానిష్, ఇంగ్లీష్, ఆఫ్రికన్ భాషలు కలిపేసి వాళ్ళ సొంత భాష తయారుచేసుకున్నారట. పట్వా భాషకు లిపి కూడా ఉందట. కానీ స్కూల్లో పాఠాలు మాత్రం ఇంగ్లీషులోనే ఉంటాయట. గైడ్స్ అందరూ కూడా ఇంగ్లీష్ చక్కగా మాట్లాడుతున్నారు. ప్రపంచ ప్రసిద్ధిగాంచిన రెగే మ్యూజిక్ ఇక్కడే పుట్టింది.
ఆహార్యవ్యవహారాలు: జమేకా పండు అకీ. దీనిని పండుగానే తినాలి. కాయ తింటే మనం హాస్పిటల్ కు వెళ్ళాల్సి వస్తుంది. అక్కడ మాత్రమె తయారుచేసే అకీ అండ్ సాల్ట్ ఫిష్, జర్క్ చికెన్ దాదాపుగా రోజూ రిసార్ట్ లో పెడుతూనే ఉన్నారు. అలాగే రాస్తా పాస్తా కూడా. పెన్నే పాస్తా, స్పైరల్ పస్తా ఇవన్నీ విన్నాం కానీ ఈ రాస్తా పాస్తా ఇక్కడే వినండి. ఇది తెలియాలంటే రాస్తాఫారియా మూమెంట్ గురించి తెలుసుకోవాలి. రెగే మ్యూజిక్, రాస్తాఫారియాకు గొప్ప సంబంధం ఉంది. అది మరోసారి చెప్పుకుందాం.
పనస, సపోటా, జామ, మామిడి, కొబ్బరి, అనాస, సీతాఫలం, సారసోపియా, సారపిల్లా ఇలాంటి పండ్లు, కాకర, గోంగూర, గుమ్మడి లాంటి కూరలు దొరుకుతాయి. కాకరకాయ తిని డ్రగ్ టెస్ట్ కి వెళితే మేర్వానా శాతం తెలియదట. రక్తాన్ని అంతగా సుద్ది చేస్తుందట. సోరసోపియా వేర్లను మరగించి కొన్ని నెలల పాటు తీసుకుంటే కాన్సర్ కూడా తగ్గుతుంది.
బంధుత్వాలు: వాళ్ళ మాటలలో బంధుత్వాలకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తారని అర్ధమైంది. మొత్తం రాయలేను కాని ఒకటి, రెండు ఉదాహరణలు చెప్తాను. అన్నదమ్ములు అక్కచెల్లెళ్ళు... చివరకు అమ్మా నాన్నలు కూడా విదేశాలకు వెళ్ళిపోయినా వాళ్ళు ఏడాదికి ఒక్కసారైనా ఈ దేశానికి తిరిగి రావాలంటే ఇక్కడ ఇల్లొకటి ఉండాలని ఇంకా ఆ ఇంటినే అంటి పెట్టుకుని ఉన్న అన్నని ఏమందాం. "నాకొచ్చేది నాకు, నా భార్యకు, ఇద్దరు పిల్లలకు సరిపోతుంది. కొద్దో గొప్పో వ్యవసాయం కూడా చేసుకుంటున్నాను. పిల్లలు కాస్త పెద్దైతే నా భార్య కూడా పనో/ఉద్యోగమో వెతుక్కుంటుంది. ఇంతకుమించి మాకేం కావాలి. ఐ యాం ఎ కంటెంటెడ్ మాన్ అని చెప్పిన వాళ్ళు మనకు జీవితాంతం గుర్తుండి పోరూ?
చెల్లెలు అమెరికాలో ఉద్యోగం చేస్తూ ఏడు నెలలు ఇక్కడే ఉంటే ఆమె కొడుకును తన ఇంట్లోనే ఉంచుకుని చూసుకుంటున్న అన్నను చూసి ముచ్చటేసింది. అంతకు ముందే ఆవిడ డైవర్స్ తీసుకున్నారని మాటల్లో తెలిసింది. పైగా అమెరికాలో చదువుతున్న తన కూతురి మంచి చెడ్డలు మా చెల్లెలే చూస్తుందని మాటల్లో భరోసా కూడా నచ్చేసింది. అట్లాగే అక్కయ్య బాగా చదువుకుని మంచి ఉద్యోగం చేస్తున్నా రెండు కుంటుంబాల ఆదాయంలో చాలా తేడా అది వారు కలసిమెలసి ఉండడంలో మరుగున పడిపోయింది. మాటల్లో గొప్ప నిశ్చింత కనిపించింది.
నివాసం: ఇక్కడ ఇల్లు ఏర్పచుకోవడం అంటే వారికి చాలా కష్టమైన పనే అట. ముందు ఒకటో రెండో గదులున్న చిన్న ఇల్లు కట్టుకుని సంపాదన పెరిగే కొద్దీ పెంచుకుంటూ పోతారట. దానికోసం వారు చాలా కష్టపడతారని తెలిసింది. అంతేకాని అక్కడ ఇంటిని ఎవరూ అమ్మరట. ప్రభుత్వం ఇచ్చే పెన్షన్ అస్సలు సరిపోదట అందువల్ల వారు రిటైర్ అయ్యేనాటికి ఓ నాలుగు గదులు కట్టుకుని ఆ అద్దె డబ్బులతో కాలక్షేపం చేస్తారట. ఇంటి పరిశుభ్రతకు చాలా ప్రాధాన్యత ఇస్తారట.
సామాజిక పరిస్థితులు: జాత్యాహకారం మచ్చుకైనా ఉండవట. ఆశ్చర్యంగా ఉంది కదూ! అందుకు కారణం వివిధ దేశాల వారిని అక్కడకు బలవంతంగా తీసుకురాబడడంతో అందరి బాధ ఒక్కటే బానిసత్వం. దాంతో వారందరూ కలసిపోయి అనుబంధాలు పెంచుకుని పెళ్ళి చేసుకోవడం కారణం కావచ్చు. వారికి దేశం, మతం అడ్డురాలేదు. ఒకే ఇంట్లో చైనా దేశపు అమ్మమ్మ ఆఫ్రికా దేశపు బాబాయి కెనడా దేశపు అత్తమ్మ ఉంటే ఎవరిని చిన్నచూపు చూస్తారు? ఈ విధంగా ఆ దేశంలో ఆ సమస్యే లేదు. ఆలోచించాల్సిన విషయమే కదూ!
వివాహ వ్యవస్థ: అక్కడ మనలాగా ఇదిగో "అబ్బాయ్ నీకు పెళ్ళీడొచ్చింది, ఫలానా వాళ్ళమ్మాయిని చేసుకో" అనరట. ఎవరి భాగస్వామిని వాళ్ళు వెతుక్కోవలసినదే. చదువో, సంపాదనో, చతుర్యమో, మరోటో మరోటో సంపాదించుకుని మనసును దోచుకోవలసిందే. వారికి పెళ్ళిళ్ళు కూడా ముఖ్యం కావట. కలిసి ఉండడమే ప్రధానం. వారికి పిల్లలు కూడా ఉంటారు. ఏ కారణం చాతైనా విడిపోతే పిల్లలను పెంచడానికి అయ్యే ఖర్చు తండ్రే భరించాలని అక్కడి న్యాయవ్యవస్థ చెబుతోంది. పెళ్ళితో దానికి సంబంధం లేదు.
పిల్లల పెంపకం: ఎంత కష్టమైనా పడి పిల్లలకు మంచి విద్య అందించాలని చూస్తారని తెలిసింది. మాతో మాట్లాడిన గైడ్ పిల్లలు ఉన్నత విద్యలో ఉన్నారు. ఒక వయసు వచ్చాక పిల్లలు వాళ్ళ సంపాదన వాళ్ళు చూసుకోవసినదే. అనుకోని పరిస్థితులు ఎదురైనా ధైర్యంగా నిలబడి ఎదుర్కుంటారే తాప్ప ఎవరు సహాయ పడతారా అని చూడరట. దాంతో అక్కడ ఒకరిపై ఆధారపడడం ఆశించటం లేదని అర్ధమైంది. అక్కడ పెద్దవాళ్ళకులకు ఆస్థి పాస్తులు సంపాదించి పిల్లలకు ఇవ్వవలసిన అవసరం అగత్యం లేదు. బ్లూ మౌంటెన్ నుండి కింగ్స్టన్ మీదుగా వస్తూ ఉంటే ఆ సాయంత్రం యూనిఫాం వేసుకుని ముచ్చటగా పిల్లలు రావడం చాలా దగ్గర్ల కనిపించింది. మెల్ ఇగో గురించి అడిడితే గైడ్ ఒక్క నవ్వు నవ్వి జమైకన్ లేడీస్ చాలా స్ట్రాంగ్ అన్నాడు. వాళ్ళు మమ్మల్ని తన్నక పోతే చాలు అని ఆ నవ్వుకు అర్ధం. తన కూతురికి తనే ఫైట్ చెయ్యడం నేర్పించాడట. మనం వార్తలలో చూస్తె అక్కడి పరిస్థితి భిన్నంగా కనిపింస్తుంది. బహుశా ప్రాంతాన్ని బట్టి అయిఉండవచ్చు.
అసలు ప్రశ్న కొంచెం సందేహిస్తూనే అడిగాను. ఒకప్పుడు ఈ స్పెయిన, ఇంగ్లండ్ వారి కారణంగా దారుణమైన కష్టాలు పడ్డారు కదా మరి ఆ దేశాల నుండి టూరిస్ట్ లు వచ్చినప్ప్పుడు మీకేమనిపిస్తుంది?అని. అప్పటి వారు వేరు, వీళ్ళు వేరు అలాగే మేము కూడా. అప్పుడు వారేదో చేశారని వీరి మీద మాకు కోపం ఎందుకుంటుంది? పైగా వాళ్ళు కూడా ఎంతో కొంత దేశాభివృద్ది చేశారు కదూ అని చెప్పాడు. బానిసత్వపు శృంఖలాలు తెంచుకోవాలని ప్రేరేపించిన నేతలు ఏం చెప్పి మానసిక సంకెళ్ళు కూడా విడగొట్టగలిగారు. ఏ మతం వారికీ క్షమా గుణాన్ని నేర్పి ఉంటుంది?
విందు - వినోదం: అక్కడ వారెవరెవ్వరూ శుక్రవారం సాయంత్రం ఇంట్లో భోజనాలవీ చేయారట. అన్నీ బయటే. వారాంతం బీచ్ కి వెళ్ళడం రమ్ తాగడం వారికి పెద్ద వినోదం. జర్క్ చికెన్ లేదా అప్పుడే పట్టుకున్న చేపలు, ఎక్కువగా మేక మాంసం కూడా తింటారట. పైగా చెప్తున్నారు. మనల్ని మనం ఎంటర్టైన్ చేసుకోకపోతే పిల్లల్నేం చూసుకుంటాం. త్యాగాలకీ, ఎమోషనల్ బ్లాక్మెయిల్ కి ఆస్కారం లేకుండా ఈ పద్దతేదో బావున్నట్లుంది కదూ!
పాలనా వ్యవస్థ: రాజకీయ నాయకుల గురించి అడిగితే కిసుక్కున నవ్వారు. దానర్ధం నేను చెప్పక్కర్లేదనుకుంటాను. ఇక అమెరికాలో లాగే అక్కడ కూడా రోడ్డు మీద స్పీడ్ గా వెళితే టికెట్ ఇస్తారట. అయితే పోలిస్ పట్టుకున్న వెంటనే "లెఫ్ట్ ఆర్ రైట్" అని అడుగుతారట. అంటే ఏమిటని అడిగిన దానికి అతని సమాధానం విని ఇద్దరం పక్కుమని నవ్వాం. అది నేను ఇక్కడ చెప్పడం లేదు. కావాలంటే మీరే జమైకాలో తెలిసినవాళ్ళుంటే అడిగి తెలుసుకోవలసిందే.
జమేకా నుండి విదేశాలకు వెళ్ళిన వాళ్ళలో 98 శాతం మంది రిటైర్డ్ లైఫ్ కోసం తిరిగి జమేకాకే వస్తారట. మా దేశం గొప్పది అని వారు చెప్తారో లేదో కాని ఒక దేశం గొప్పతనాన్ని గురించి చెప్పుకోవాలంటే ఇంతకు మించిన ఉదాహరణ అఖ్ఖర్లేదు కదూ!
ఇక మనం వింటున్న విషయాలకు ఇక్కడ రాసిన విషయాలకు మీకు భేదం కనిపించి ఉండొచ్చు. అక్కడ భద్రత విషయంలో మనం తప్పకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాల్సిందే. అక్కడ మనం వింటున్న నేరాలు ఎక్కువ శాతం గాంగ్ ల మధ్య డ్రగ్స్ గురించి జరిగే యుద్ధాలు. మీకో విషయం తెలుసా జమేకాకు గంజాయిని తీసుకువెళ్ళింది భారత దేశీయులేనట. మనం వీధులలో వెళ్తున్నప్పుడు గాజులో, రిబ్బన్లో కొనమని చిన్నప్పుడు వెంటపడేవారు కదూ అలా గంజాయి కొనమని రహస్యంగా వెంట పడుతూ ఉంటారు. టూరిస్ట్ ల జోలికి ఎవరూ వెళ్ళరట. ఎందువలనంటే ఆ దేశానికి ఆదాయం ప్రధానంగా టూరిజం వలన వస్తుంది కాబట్టి.
భద్రత గురించి తెలుసుకోవాలంటే ఈ కింద లింక్ లో కామెంట్ లు చదవండి. వార్తలకు, నిజాలకు తేడా తెలుస్తుంది.
https://www.worldnomads.com/travel-safety/caribbean/jamaica/crime-in-jamaica-what-to-watch-for
