అదన్నమాట సంగతి!

"నా అక్కకు రెండు కిడ్లు"

"మాకు ఇద్దరు కల్లున్నారు"

"రామ రామ! సంగతేమిటో చూద్దామని వస్తే, ఏమిటీ భాష?" అనుకుంటున్నారా... 
ఆ సంగతేమిటో నేను చెప్పడం ఎందుకు? స్వయంగా మీరే చూడండి. 

అక్షర నీరాజనం

       ఓ కల...ఎదలో మెదిలి నేటికి నాలుగేళ్ళు. ఎనిమిదిమంది పిల్లలతో మొదలైన మా పాఠశాలలో ఇప్పుడు మొత్తం నలభై ఆరు మంది విద్యార్ధులు, ఎనిమిది మంది ఉపాద్యాయులు వున్నారు.

    అప్పుడప్పుడూ అనిపిస్తూ ఉండేది 'అంతా వృధా ప్రయాసేనా...ఏనాటికైనా పిల్లలు తెలుగులో మాట్లాడం సాధ్యమయ్యే పనేనా...పుట్టిన దగ్గరనుండి అమెరికాలో ఉంటూ, ఒక్క తెలుగు మాట రాని పిల్లలతో తెలుగు మాట్లాడించగలమా' అని. అప్పటకీ తల్లిదండ్రులు "మా పిల్లల భాషలో చాలా మార్పు వస్తోంది, ఇప్పుడు పదాలు స్పష్టంగా పలక గలుగుతున్నారు, వాళ్ళ అమ్మమ్మావాళ్ళతో కొంచెం కొంచెం తెలుగులో మాట్లాడుతున్నారు" అని చెప్పినా అనుమానంగానే వుండేది.

     ఈ శనివారం తల్లిదండ్రుల సహకారంతో పాఠశాల వార్షికోత్సవం జరిగింది. పిల్లలు వేసిన నాటికలు చూసాక, వారు పాడిన పద్యాలు, పాటలు విన్నాక తెలుగు స్పష్టంగా మాట్లాడగలరనే నమ్మకం కలిగింది.

           ఈ కార్యక్రమాలలో పిల్లలు సమయస్ఫూర్తితో సమస్య ఎలా గట్టెక్కాలి అని సందేశాత్మకమైన "చేపల తెలివి", అర్ధం చేసుకోకుండా బట్టీ పెట్టడం వలన కలిగే అనర్ధాలను తెలిపే "ఎస్ నో ఆల్రైట్", చెడు సావాసాలతో ఎలా కష్టాల పాలౌతమో తెలిపే 'చెడు స్నేహం',  ఐకమత్యం గురించి ప్రభోదించే 'శరీర ఆవయవాలు ఏమంటున్నాయో విందామా!', ఒక మనిషి వ్యక్తిత్వం ఆ మనషి ప్రవర్తన ద్వారా ఎలా బయటపడుతుందో తెలిపే "అప్పు", మాతృదేశానికి ఎంత దూరంలో ఉన్నా మన మూలాలు మర్చిపోకూడనే అంశంతో రూపొందించిన 'రూట్స్' అనే తెలుగు నాటికలు వేశారు. పిల్లలకు ఇంత చక్కని తర్ఫీదు నిచ్చిన ఉపద్యాయులకు ప్రత్యేక అభినందనలు.

మూడు చేపల కథ

శరీర ఆవయవాలు ఏమంటున్నాయో విందామా

     పిల్లలు పెద్ద పెద్ద వాక్యాలు అవలీలగా చెప్తుంటే, "ఇదంతా ఎలా సాధ్యమైంది?" అని ఆశ్చర్యం వేసింది. చాలా సంతోషంగా కూడా అనిపించింది. దీని వెనుక ఉపాద్యాయుల కృషితో పాటు తల్లిదండ్రుల శ్రమ ఎంతుందో అర్ధమైంది. పిల్లలు పాటలు, పద్యాలు కూడా చాలా చక్కగా చెప్పారు.

'లింగాష్టకం' పాడుతున్న నాలుగవ తరగతి పిల్లలు

          ఈ పిల్లలను "మీకు తెలుగు చదవడం వచ్చింది కదా..ఇక ఇంటి దగ్గర  చదువుకోండి" అని చెప్తే, "లేదు మేము పాఠశాలకే వస్తామంటూ" ఈ ఏడాది కూడా వచ్చి స్పష్టంగా చదవడం నేర్చుకుంటున్నారు. వీళ్ళకోసం నాలుగవ తరగతి మొదలు పెట్టాము. ఒక్కరోజు వాళ్ళ ఉపాద్యాయుడు రాకపోతే ఈ పిల్లలు మొహాలు చిన్నబోవడం చూస్తుంటే వారి అనుబంధానికి చాలా ముచ్చటేస్తుంది. వీరు పడిన లింగాష్టకం ఇక్కడ చూడొచ్చు.

ఒకటవ తరగతి ఉపాద్యాయని మంజుల 

ఒకటవ తరగతి ఉపాద్యాయులు సుమతి, స్నేహ

రెండవ తరగతి ఉపద్యాయని లావణ్య

రెండవ తరగతి ఉపాద్యాయులు రాధ, లక్ష్మి 

మూడవ తరగతి ఉపాద్యాయని రాధ 

నాలుగవ తరగతి ఉపాద్యాయులు రఘునాథ్ 

పాఠశాల ఉపాధ్యాయుల బృందం 

   ఈ ఉపాద్యాయులందరూ స్వలాభాపేక్షలేకుండా ఏడాది పొడవునా అంకితభావంతో పాఠాలు చెప్తున్నారు. 
      
     పిల్లలే ముందుకు వచ్చి తెలుగు ఎందుకు నేర్చుకోవాలో, వాళ్ళకు తెలుగు నేర్చుకోవడం ఎంత ఇష్టంగా వుందో చెప్తుంటే చాలా సంతోషంగా అనిపించింది. బోధనలో భాగంగా ప్రతి వారం తరగతిలో చెప్పే 'మంచి విషయం', పిల్లల ప్రవర్తనలో ఎలా మార్పు తీసుకొని వస్తుందో చెప్తూ నేటి విద్యా విధానంలో లోపించిన ఎన్నో అంశాలు వారు ఈ తరగతులలో నేర్చుకుంటున్నారని...ఆ తల్లిదండ్రుల మాటల్లో వింటుంటే మా బాధ్యత మరింత స్పష్టంగా అర్ధం అయింది. 

     తల్లిదండ్రులు, ఉపద్యాయులకోసం ప్రత్యేకంగా రూపొందించిన 'తెలుగు భాష గొప్పదనం' పాట, ఆ తరువాత తెలుగులో వారు కవిత వ్రాసి ఇచ్చిన మేమెంటో మాకు ఎంతో విలువైనవి.  
   
      'ఒక్క నిముషం తెలుగు', 'మన తెలుగు తెలుసుకుందాం', 'మీకు తెలుసా...' వంటి కార్యక్రమాల పాల్గొన్న పెద్దవాళ్ళ ఉత్సాహం చూసాక మన భాష పట్ల వున్న మమకారం అర్ధం అయింది.

      ఇన్నాళ్ళూ పిల్లలు ఏమి నేర్చుకున్నా, అందరి ముందు ప్రదర్శించడం ఇదే మొదటిసారి. పిల్లలు చేసిన అక్షర నీరాజనానికి పెద్దల కళ్ళలో  ఆనందభాష్పాలు నిలిచాయి. పెద్దలందరూ వారిని మెచ్చుకున్నందుకు పిల్లలకు చాలా గర్వంగా కూడా అనిపించే ఉంటుంది. ఆ స్ఫూర్తితో వారు మరింత శ్రద్దగా తెలుగు నేర్చుకుంటారని ఆశిస్తున్నాను. 

మా పాఠశాల గుర్తింపు చిహ్నంలో వున్న మూడు అంశాలు 

భాష: మాతృభాషను నేర్పించడం
భావం: మంచి భావాలను పెంపొందించేలా పాఠ్యప్రణాళిక రూపొందించడం.
భవిత: భవితను సన్మార్గం వైపు నడిపించడం.

తెలుగు నేర్పించాలనుకుంటున్న పెద్దల కోసం ఓ నాలుగు మాటలు

• తెలుగు నేర్పించాలన్న మీ సంకల్పం అభినందనీయం.

• మన భాష నేర్చుకుంటున్నామన్న ఉత్సాహ౦ పిల్లలకు కలుగజేయాలి.
• పద్యాలు, శ్లోకాలు చెప్పించడం వలన వారికి తెలుగు మాట్లాడం తేలిక అవుతుంది.
• సామెతలు, జాతీయాల వంటివి వాడడం ద్వారా వారిలో, ఆసక్తిని కలిగించి వారికి భాషనే కాక లోకజ్ఞానాన్ని కలిగించిన వాళ్ళమౌతాము.
• చక్కని భావం వున్న పాటలను వినిపించడం, స్పష్టమైన ఉచ్చారణ ఉన్న టివి కార్యక్రమాలను చూపించడం వలన వారికెన్నో కొత్త పదాలు పరిచయమౌతాయి.
• ఇంట్లో తెలుగులోనే మాట్లాడేలా ప్రోత్సహించండి.
• తెలుగులో మాట్లాడినప్పుడు వారికి చిన్న, చిన్న బహుమతులు ఇస్తే  ప్రోత్సాహకరంగా ఉంటుంది.
• రాత్రి పడుకునేప్పుడు తెలుగు కథ చదవడం, లేదా తెలుగులో కథ చెప్పడం వల్ల వాళ్ళకు భాషతో అనుబంధం ఏర్పడుతుంది.
• పండుగ రోజు ఆ పండుగ యొక్క ప్రాశస్త్యం, కథ చెప్పడం వలన వారికి మన సంస్కృతి గురించి చక్కని అవగాహన వస్తుంది.
• మీరు తెలుగులో మాట్లాడేప్పుడు ఇంగ్లీష్ పదాలు ఎక్కువగా వాడకండి.
• అన్నింటికంటే ముఖ్యమైనది మీరు మీ పిల్లలతో తెలుగులోనే మాట్లాడండి.
• ఎవరైనా వారితో ఇంగ్లీషులో మాట్లాడుతున్నా పిల్లలకు తెలుగు అర్ధమౌతుందనే విషయాన్ని గుర్తుచేయడానికి మొహమటపడకండి.

      
       భవితను ఉత్తమ పౌరులుగా తీర్చిదిద్దాల్సిన బాధ్యత మనందరిది.

ఇంతకు మించి ఏమున్నది

"వినాయక చవితి వస్తుంది, ఈసారి ప్రతిమను మన౦ చేద్దామా?"
"ఎలా? మనకు చేయడం రాదుగా?"
"పోయిన సంవత్సరం విజయ చాలా బాగా చేశారు. ఎలా చెయ్యాలో తనను కనుక్కుని నేర్చుకుందాం"
"మన తెలుగు తరగతి పిల్లలతో చేయిస్తే ఎలా వుంటుంది. ఊరికే కథ చెప్పడం కాకుండా ఇలాంటివి చేయిస్తూ చెపితే పిల్లలు ఇష్టంగా తెలుసుకుంటారు."
"చాలా మంచి ఆలోచన, అలాగే చేద్దాం"
అలా ప్రతిమ చేయాలని సంకల్పించాం. "కావలసిన సరుకులూ, సంబారాలు తెచ్చి సన్నాహాలు చేస్తా"మంటూ ఓ నలుగురు ఔత్సాహికులు ముందుకు వచ్చారు.

సంక్రాంతి బొమ్మల కొలువుకి చిన్న చిన్న బొమ్మలు కాబట్టి కొంచెం క్లే సరిపోయింది. ఈసారి అలా కాదుగా పూజ కోసం కొంచెం పెద్ద వినాయకుడు కావాలి. అందుకోసం బోలెడు కార్న్ స్టార్చ్, ఉప్పుతో పాకాలు మొదలెట్టాం. ఒకరు స్టార్చ్ కొలుస్తుంటే, మరొకరు ఉప్పు పోయ్యి మీదేక్కించడం. స్టార్చ్ నీళ్ళలో కలిపి గట్టిగా గరిటతో తిప్పి, మొత్తం పదార్ధాన్ని పెద్ద గిన్నెలో వేసి గుండ్రని ఉండ్రాళ్ళలా చేసి జిప్ లాక్ బాగ్ లో పెట్టేసరికి తెల్లని కమలాల్లాంటి చేతులు కాస్తా ఎఱ్ఱని మ౦కెన్నలయ్యాయి. క్లే సిద్దం.

     
      "ఇప్పుడు వినాయకుడిని ఎలా చేయాలో చూపిస్తాను." అంటూ విజయ కొంత క్లే తీసుకుని మూడు బంతుల్లా గుండ్రంగా చేయడం మొదలెట్టారు. మేం కూడా తనలాగే చేశాం. సరదాగా కబుర్లు చెప్పుకుంటూ వినాయకుడిని కూడా తనెలా చేస్తే అలా చేస్తూ ఓ అరగంటయ్యాక తయారయిన వినాయకులను చూస్తే ఒక వినాయకుడు కొంచం జెట్లాగ్ తో తూలుతుంటే, మరో వినాయకుడు ఎక్సర్సైజ్ చేసి మరీ సన్నగా తయారయ్యాడు. క్లేతో మళ్ళీ మళ్ళీ చేసి చివరకు సరిగ్గా వచ్చేలా చేశాం. ఇక తరువాత కార్యక్రమ౦ పిల్లలతో ప్రతిమ చేయించడం.
   
      ప్రపంచం ఎంత ముందుకు పోతున్నా మా వాళ్లది మరీ సనాతన వ్యవహారం లెండి. ఇమెయిల్ కి సమాధానం వుండదు. ఒక్కరికీ ఫోన్ చేసి "అమ్మా ఫలానా టైం కి బొమ్మలు చేస్తున్నాం. పిల్లల్ని పంపండి" అని బతిమలాడుకుని ఓ శనివారం ఉదయం పదిగంటలకు వాళ్ళను పంపించేలా ఒప్పించాం. ముహూర్తం అదీ చూసుకుని ("దీనికి కూడా ముహూర్తమా" అని ఆశ్చర్యపోకండీ. ముప్పై మంది పిల్లలకు కుదరాలంటే ముహూర్తబలం ఘాట్టిగా వుండాలిగా) ఓ శనివారం ఉదయం పదిగంటలకు అందరం ఒక ఇంటికి కలుద్దామనుకున్నాం.

పిల్లలు,సహాయం చేస్తామన్న పెద్దలు ఉదయాన్నేవచ్చేశారు. పిల్లలతో విఘ్నేశ్వర శ్లోకం చెప్పి౦చి, వారికి వినాయకుడి కథ చెప్పి  బొమ్మలు చేయడం మొదలు పెట్టా౦.
"ఆంటీ, నా చెవులు పెద్దవిగా వున్నాయ్ సరిపోతాయా?"
"ఎంత పెద్దగా వుంటే మీ అమ్మ మాట అంత బాగా వినపడుతుంది నిఖిల్, ఫరవాలేదులే అలాగే పెట్టై"
"ఇదేమిట్రా శ్రీకర్ నీ వినాయకుడి చెవులు చేతులమీద వాలిపోయాయ్. కొంచెం పైకి పెట్టు"
"యజ్ఞా, నీ వినాయకుడి తొండం పాములాగా సన్నగా వుంది, బాగా లావుగా చేయి"
"నవీన్, నీ వినాయకుడు జాగింగ్ చేసినట్లున్నాడు, కాళ్ళు ఇంకొంచెం లావుగా వుండాలి"
"కాళ్ళు రెండు కూర్చున్నట్లుగా పాదాలు ఒకదానిమీద ఒకటి ఉండాలి నవ్యా. నువ్వేమిటి ఇలా పెట్టావ్?"
"మా కీర్తన ఇలాగే కూర్చుంటుంది ఆంటీ".
ప్రతిమ చేయడం పూర్తిచేసిన పిల్లలు వారి పేరు వ్రాసున్న ప్లేట్ లో ఆ బొమ్మను పెట్టి ఇంటికి వెళ్ళిపోయారు.
"ఎలుక చేయడం మర్చిపోయాం, ఇప్పుడెలా? పిల్లలు కూడా వెళ్ళిపోయారు."
"కంగారేం లేదు. మనం చేసేద్దాం" అంటూ ముప్ఫై ఎలుకలు చేసేశాం.
రంగులు వేయాలంటే ఓ రెండువారాలు ఆరాలి. ప్రతిమలన్నీ తీసుకుని వెళ్ళి గరాజ్ లో ఆరపెట్టాం.

వినాయకులకు రంగులు వేయడానికి పిల్లలకు బదులుగా పెద్దవాళ్ళం  వేద్దామనుకున్నాం. ఓ సెలవురోజు సాయంత్రం అందరం కలిశాము. బ్రష్ లతో రంగులు వేస్తూ "చిన్నప్పుడెప్పుడో ఇలా బ్రష్షులు పట్టుకున్నాం, మళ్ళీ ఇన్నాళ్ళకు...." అంటూ ముచ్చట పడిపోయారు కొందరు.
"మా వినాయకుడి కీరీటం చూడండి." మురిసిపోయిందో ఆవిడ.
"మీ వినాయకుడు నగలు మెరిసిపోతున్నాయ్, వంకీలు కూడా పెట్టారా....నేనూ అలాగే పెడతాను"
"నీలవేణి గారు హారానికి పచ్చలు, కెంపులు పొదిగారు చూశారా?"
"ఈ అయిడియా బావుంది. నేను కిరీటానికి కూడా పెడతాను"
"మీరు చెవులకు వేసిన డిజైన్ బావుంది."
"మీరు కళ్ళు బాగా పెట్టారు రాధా."
"కళ్ళే౦ చూశారు, ఐ బ్రోస్ చూడండి, ఎంత చక్కగా పెట్టారో!"
"ఎలుకకు కళ్ళు పెట్టడం మరచిపోకండి."
"మా వినాయకుడు జంధ్యం వేసుకున్నాడు."
"అమ్మాయ్ మీర౦దరూ కలసి ఎంత బాగా చేస్తున్నారు, ఇండియాలో ఎవరూ ఇలా చెయ్యరు. అన్నీ కొనేసుకోవడమే. అమెరికాలో మాకు నచ్చింది ఈ సమైక్యతే" అక్కడికొచ్చిన ఓ పెద్దాయన ప్రశంస. ఆ విధంగా వినాయకులను తయారుచేసి సర్వాలంకార శోభితమైన వినాయకులతో ఈ ఏడాది వినాయక చవితి జరుపుకున్నాం.


చివరగా.....
క్లే తయారుచేస్తూ తాగిన ఫిల్టర్ కాఫీ రుచి అమోఘం.
రంగులు వేస్తున్న సమయంలో చిన్నగా పడుతున్న చినుకుల సవ్వడికి తోడుగా "నగుమోము గనలేని" అంటూ వినిపించిన మధురస్వరానికి అభినందనలు. ఇంతమంది పెద్దలను, పిన్నలను ఆదరించి అతిధి మర్యాదలు చేసిన పెద్ద మనసుకు ధన్యవాదాలు. మొత్తం పనిని భుజాలమీదకు ఎత్తుకుని సంపూర్ణంగా పూర్తిచేసిన ఆ ముగ్గురికీ ప్రత్యేక ధన్యవాదాలు. సున్నండలు, భెల్ పూరి, వేడి వేడి టీ, అన్నింటికీ మించి సజ్జన సాంగత్యం ఆ సాయంత్రానికి అమరత్వం ప్రసాదించాయి.

     నలుగురితో కలసిమెలసి సరదాగా గడపడమే అసలైన పండుగ. అనుకోవడమే తరువాయి ఆచరణలోకి తీసుకువచ్చిన స్నేహితులు, సన్నిహితులు ఇంతమంది చుట్టూ ఉండగా ఈ సౌభాగ్యం ప్రసాదించిన ఆ దేవుణ్ణి ఇవాళ ఏం కోరుకోవాలో తోచలేదు. ఈ సమైక్యతను, అనుబంధాన్ని సర్వదా నిలిచేలా చూడమని మాత్రం వేడుకున్నాను.

చిట్టి చేతులతో చేసిన బొమ్మల కొలువు

“సంక్రాంతి కదా ఏం చేద్దాం?”

“పిల్లలకు సంక్రాంతి గురించి చెప్దాం”

“ఇంకా...బొమ్మల కొలువు చూపిస్తే ఎలా ఉంటుంది?”

“సూపర్”

“మరి బొమ్మలెలా?”

“ఎవరైనా నేర్పిస్తారేమో చూద్దాం”

“పిల్లలతో చేయిస్తే ఇంకా బావుంటుంది కదూ, వాళ్ళకి ఇలాంటివి చేయడం ఇష్టంగా కూడా ఉంటుంది.”

  

      ఇది టీచర్ల మధ్య జరిగిన సంభాషణ. అనుకున్న వెంటనే బొమ్మలు చేయడం వచ్చినావిడను అడిగాం, ఆవిడ ఎంతో ఉత్సాహంగా ‘చేయిద్దాం’ అన్నారు. ముందు ఆవిడ దగ్గర ఏమేం బొమ్మలు పిల్లలతో చేయించాలో అవి చేయడం నేర్చుకున్నాము. అమ్మాయిలు, అబ్బాయిలు, సీతారాములు, వినాయకుడు, కొన్ని జంతువులు...... మేం నేర్చుకున్నవి.

తరువాత పిల్లల పేర్లు, వయసుల ప్రకారం ఏయే బొమ్మలు ఎవరెవరు చేయగలరో అలోచించి మొత్తం ముప్పయ్యారు మంది జాబితా తయారు చేసి, నాలుగు విభాగాలుగా విభజించి ఒక్కో విభాగానికి ఎనిమిది మంది పిల్లలు, వారికి నేర్పడానికి ఇద్దరు పెద్దవాళ్ళు ఉండేలా తొలి ప్రణాళిక సిద్దం చేసుకున్నాము.

       తయారీకి కావలసిన వస్తువులు కార్న్ స్టార్చ్ , సాల్ట్ తో తయారు చేసిన క్లే, కావలసిన రంగులన్నీదాదాపుగా ఆవిడే తీసుకుని వచ్చారు. ఓ రెండు పాకెట్లు మేం కూడా చేసి అరిసెల పాకం తిప్పిన మోజు తీర్చుకున్నా౦. బొమ్మలు పెట్టడానికి కావలసిన మెట్లు ‘శామ్స్’ లో అట్టపెట్టెలు కావలసిన సైజులో వెతికి పట్టుకొచ్చాం. ఈ మెట్లు కూడా ఆవిడే చేశారు, ఎంత బావున్నాయంటే...మీరే చూడండి.

     శుక్రవారం పిల్లలొచ్చే గంట ముందే నాలుగు ప్లాస్టిక్ షీట్స్ మీద చేయవలసిన బొమ్మల నమూనాలు, అవసరమైన వస్తువులూ..అన్నీ సిద్దం చేసుకున్నాం. పిల్లలు వచ్చిన వెంటనే నిర్ణీత స్థలాలలో కూర్చుని బొమ్మలు చేయడం మొదలు పెట్టారు.

“అంటీ నేను పిగ్ చేస్తాను”

“అలాగే”

“ఐ లైక్ బేర్”

“తెలుగులో చెప్పు”

నేను బేర్ చేస్తాను”

“అలాగే”

హాండ్స్ ఎలా పెట్టాలి?”

“నాకు రావట్లేదు, కెన్ యు డూ ఇట్?”

“అ అమ్మాయికి కళ్ళు చిన్నవి పెట్టమ్మా”

“ఐ లైక్ ఇట్ లైక్ థిస్”

“సరే కానివ్వు”

“ఆ బొమ్మకు రెండు జడలు వెయ్యాలి”

“నాకు జుట్టు లివ్ చేస్తే ఇష్టం”

“డైనోస్ కి టూత్ పిక్స్ ఒద్దు”

“వుయ్ వాంట్ టూత్ పిక్స్”

ఆ విధంగా కబుర్లు చెప్పుకుంటూ సరిగ్గా అనుకున్న టైంకి బొమ్మలు చేయడం పూర్తిచేయగలిగాము. “అంటీ మా బొమ్మలేవో ఎలా తెలుస్తాయి?” ఓ సందేహం..

“మీ పేర్లు వ్రాసిన కాగితం ఉన్న ట్రేలు ఉన్నాయి చూడండి. వాటిలో పెడదాం.”

  

పిల్లలు వెళ్ళిపోయాక ఆ గది శుభ్రం చేస్తూ “అయితే రంగులు ఎప్పుడు వేద్దాం?”

“ఓ నాలుగు రోజులకు ఆరతాయి అప్పుడు వేద్దాం.” “అయితే బుధవారం అనుకుందాం, ఉదయం తొమ్మిదికి మొదలు పెడదాం. లంచ్ టైం కి  అయిపోతాయి.” “అలాగే”

“జ్యోతీ బొమ్మలెలా ఉన్నాయి?” రెండు రోజుల తరువాత ఓ ప్రశ్న.

“కొన్ని క్షతగాత్రులయ్యాయి, కొన్ని నీరసంగా నిలువలేమంటున్నాయి, మిగిలినవి బావున్నాయి”

“గ్లూతో అంటించి నిలువలేని వాటి కింది క్లే పెట్టిండి” క్లే పెట్టి చూశాను. అమ్మయ్య కొంచెం పరవాలేదు.

బుధవారం నాడు తోమ్మిదిన్నరకల్లా ట్రేలు, రంగులు, బ్రష్ష్ లు, గ్లూ అన్నీ రెడీ..ముందుగా అన్నిటికీ స్కిన్ కలర్, జుట్టుకి బ్లాక్తో మొదలు పెట్టాం..తరువాత వాటి డ్రస్సులు..

“ఈ బొమ్మ చీరకేం రంగేద్దాం?”

“గ్రీన్ అండ్ ఆరంజ్”

“మంచి కంబిననేషణ్”

“ఆ అబ్బాయికి ఆరంజ్ షర్టు వేశారా, ప్యాంటు బ్లాక్ వెయ్యండి బావుంటుంది”

“మా అమ్మాయి చుక్కల చీర కట్టి౦దోచ్”

“ఈ అబ్బాయి పంచ చూడండి యెంత స్టైల్ గా ఉందో”

“వినాయకుడి పంచ బ్రంహ౦డంగా ఉంది”

“సీత మరీ పొట్టిగా ఉందే”

“ఈ అమ్మాయి అచ్చం వాణీశ్రీ లా లేదూ”

“అయ్యో ఆ అమ్మయికి బ్లౌజ్ వెయ్యడం మరచి పోయ్యామే”

“మా అమ్మాయి మందార పువ్వు చూడండి ఎంత అందంగా ఉందో”

“కళ్ళు, నోరు ఇలా పెట్టాలి”

“అయిబ్రోస్ కూడా పెట్టాను, బావుందా?”

“చాలా బావుంది”

      ఇలా సరదా కబుర్లు చెప్పుకుంటూ రంగులు వేయడం పూర్తి చేశాం. అయితే మేం ఓ మూడు గంటలనుకున్నది కాస్తా సాయంత్రం నాలుగయింది. చెయ్యాల్సిన పని ఇంకా మిగిలే ఉంది. రంగులు ఆరితే కాని మిగతా పనవదు. అంతటితో ఆ పూటకు రాత్రి ఆపి, రాత్రి టచ్ అప్ వెయ్యడానికి బొమ్మలను చూస్తే..

“ఏంటి జ్యోతి ఈ అబ్బాయిలు ఏదో డిఫరెంట్గా ఉన్నారు”

"అయ్యో ఈ అమ్మాయి జడ విరిగిపోయిందే"

"డైనోసర్లు రెండు సిగ్గుతో మొహం ఎత్తలేక పోతున్నాయి"

జాగ్రత్తగా మళ్ళీ ఒక్కో బొమ్మను చూసి చేయాల్సిన మార్పులు చేశా౦. అబ్బాయిలకు మీసాలు పెట్టే సరిగి అందంగా తయారయ్యారు. ఆ విధంగా విజయవంతంగా బొమ్మల కొలువు పెట్టేశా౦.   

బాగా నచ్చినవిషయం

అందరూ కూడా అనుకున్న టైం కి రావడం.

పిల్లలు పెద్దలూ అందరూ ఉత్సాహంగా పాల్గొనడం.

ధన్యవాదాలు

అడిగిన వెంటనే ఉత్సాహంగా ముందుకు రావడమే కాకుండా, బొమ్మలు చేయడానికి కావలసిన వస్తువులు, రంగులు అన్నీ తీసుకుని వచ్చిన పెద్ద మనసుకు.  

టీచర్లకు, వాలంటీర్లకు, పిల్లలను సరిగ్గా టైం కి తీసుకొచ్చిన తల్లిదండ్రులకు.

అల్లరి చేయకుండా బొమ్మలు చేసిన పిల్లలకు.

     మన సంస్కృతి సాంప్రదాయాలను ముందు తరాలకు అందించవలసిన బాధ్యత మనందరిమీద ఉంది. మన వంతు ప్రయత్నం మనం చేద్దాం... 

సరదా సరదా దసరాలు...మావూరి సంబరాలు

        అమెరికాలో దసరా సంబరాలను జరుపుకోని ఊరు, జరుపని తెలుగు అసోసియేషన్ వుండదు. మా తెలుగు తరగతి పిల్లల్ని "దసరా అంటే ఏమిటి? ఎలా జరుపుకుంటాం?" అని అడిగాను. పండుగ గురించి చెప్పలేకపోయారు, కానీ పండుగ సంబరాలుగా వారు స్టేజి మీద వేసే 'గంతులు' గురించి చెప్పారు. పిల్లలకు ఈ పండుగ పుట్టు పూర్వోత్తరాలు గురించి చెప్పి, మనం చిన్నప్పుడు ఎలా జరుపుకునే వాళ్ళమో వాళ్లకు చూపించాలనిపించింది. ఆ ప్రయత్నమే ఈ 'దసరా సంబరాలు' .

       'ఉగాది వేడుకలు' వేసిన పిల్లలందరూ మాం..ఛి ఉత్సాహంగా 'సై' అన్నారు. ఇక్కడో చిన్న ఇబ్బంది ఎదురైంది. ఉగాది వేడుకలు వేసినప్పుడు తరగతిలో పన్నెండు మంది పిల్లలున్నారు, ఇప్పుడు ఇరవై ఐదు మ౦ది అయ్యారు. వీళ్ళు కాక ఫ్రెండ్స్ పిల్లలు ఓ ఏడెనిమిది మంది ఎవరిని కాదన్నా బావుండదు. "మరి ఇంతమందితో నాటకం... " చూద్దాం మరో ప్రయత్నం అనుకుంటూ, ఓ ఇద్దరు పిల్లలు కథ చెప్పే లాగానూ, మరో ఇద్దరు వినే లాగాను స్క్రిప్ట్ మొదలు పెట్టాను. ఇక కథలోకి ఈ సారి సీతా సమేతంగా రాములవారూనూ, తోడుగా లక్ష్మణుడూ, ఇక హనుమంతులవారు సరేసరి రాముడు ఎక్కడుంటే వారిక అక్కడేగా మరీ, వచ్చేశారు... సంబరాల విషయానికి వస్తే పంతులు గారూ, పిల్లలూ, పులి వేషాల వాళ్ళూ. అబ్బో.. తలచుకుంటేనే భలే ఉత్సాహంగా ఉందిలే. చకా చకా వ్రాశేసి స్నేహితులకి చూపించేశా.

       స్క్రిప్ట్ వైపు నా మొహం వైపు మార్చి మార్చి చూశారు. చూశారంటే చూడరు మరీ... పోయినసారి "మీ ఇంట్లో కవ్వముందా, పాలకేనుందా?" అని వాళ్ళను అటకలూ అవీ ఎక్కి౦చేశానుగా...చూడ్డం అయిన తరువాత "పోయినసారంటే ఏవో దొరికేశాయి. ఇప్పుడీ కిరీటాలు, పూలదండలూ, పట్టుపీతా౦బరాలూ, గధలూ ఇవన్నీ ఎలా? ఇదేమన్నా ఇండియానా" అని మెత్తమెత్తగా చీవాట్లేశారు. "ఏదో చేద్దాంగా" అన్నా నమ్మకంగా, మనసులో పీచు పీచు మంటూనే ఉంది.

      ఎవరెవరికి ఏ ఏ వేషాలు ఇవ్వాలో నిర్ణయించి, వారితో ఆమోదముద్ర వేయించుకుని పిల్లల వాయిస్ రికార్డింగ్ మొదలు పెట్టాం. రాక్షసులు ఆ రోజుల్లో ప్రజలను నానా బాధలూ పెట్టడం కథల్లో చదువుకున్నాం. కాని ఈ ఇరయై శతాబ్దంలోకి కూడా వచ్చి బాధ పెడతారని అనుభవపూర్వకంగా తెలుసుకున్నాం. 'మహిషాసురుడు' అని పలకడానికి పిల్లల్ని ఎన్నెన్ని బాధలు పెట్టాడని! కొన్ని సార్లు ఆ బాధ భరించలేక 'మైషాసురుడ'ని, అది కూడా కుదరనప్పుడు 'మహిషుడు' అనికూడా అనిపించాం. ఇక కథకు ముఖ్యమైన డయలాగ్స్ దుర్గాదేవి మహిషాసురిడివి. “అవి సరిగ్గా చెప్పాలంటే పిల్లలకు కష్టం ఎవరైనా పెద్దవాళ్ళతో రికార్డు చేయిద్దాం” అన్నా. "ఎందుకమ్మడూ మన ముచ్చట్లు గ్రాంధికంలో మార్చి చెప్పేస్తేపోలా" అని శ్రీవారన్నారు. "అలాక్కానీయండన్నా".

          ఇక మధ్య మధ్యలో దేవతలొచ్చేప్పుడు పెట్టిన మ్యూజిక్ లవీ 'యు ట్యూబ్' వారి సౌజన్యంతో. అన్నింటికన్నా ముఖ్యమైన పాట 'ధరణికి సంబరాలు' సిలికాన్ ఆంధ్ర వారి అనుమతితో వారి పాటను తీసుకున్నాము. ఆడియో రికార్డింగ్ పూర్తయ్యింది.

           ఇక ఆక్ససరీస్..అదేనండీ వస్తుసామాగ్రి. ము౦దస్తుగా కిరీటాలు: మైకేల్స్ లో గోల్డ్ కలర్ గిఫ్ట్ రాప్, జువల్స్, గ్లిట్టర్ గ్లూ, కన్ఫెట్టి లాంటి వన్నీ తెచ్చాం. గిఫ్ట్ రాప్ పోస్టర్కి అంటించి కిరీటం డిజైన్ వేసి కట్ చేసాం. ఇప్పుడు ర౦గుల రంగుల రాళ్ళు అంటించి గ్లూతో అందంగా అలంకరించా౦. టడా.... అందమైన కిరీట౦ రెడీ, తలకు పెట్టుకుని చూడగానే కళ్ళు కనిపించలా, ముందు అర్చ్ కట్ చేయడం మరచాం. ఇంకా నయం, అన్నీ అలా చేశా౦ కాదు. అలా౦టి పొరపాటు రాకుండా మిగిలినవన్నీ జాగ్రత్తగా చేశా౦లెండి. అందమైన కిరీటాలు తయారయ్యాయ్.

       స్ట్రీమర్స్ చిన్న చిన్న ముక్కలుగా కత్తిరించి మాలలు అల్లేశా౦. ఇక బాణాలు 'హోం డిపో' లో కర్రలకి గోల్డ్ ఫాయిల్ రాపింగ్. ఇకపోతే పట్టు పీతాంబరాలు....ఉన్నారుగా మన భారతనాట్యం అమ్మాయిలు, వాళ్ళ డ్రెస్ కొంచెంగా మార్చితే మంచి పంచెలు తయారు.

        మా హనుమంతుడ్ని మీరు చూసి తీరాల్సిందే. ఆ అలంకరణలో నా ప్రమేయమెంత మాత్రం లేదు సుమండీ..మొత్తం వాళ్ళ అమ్మగారు చూసుకున్నారు. అలాగే దుర్గాదేవి, మహిషాసురుడు, గద, బతుకమ్మ కూడా....ఇక పులులు, ఈ కాస్ట్యూమ్ కోసం వెతకని షాపూ, వెబ్సైటు లేదు. చివరాఖరకి అమ్మాయిల సెక్షన్లో చిరుతపులులు దొరికాయి. 'జోయాన్స్' లో బట్ట తెచ్చి తోకలు కుట్టాం. సరంజామా అంతా పూర్తయ్యింది కదా. అమ్మాయిలకు పోచ౦పల్లి చీరలు కట్టాలనుకున్నాం. తెలిసినవారందరూ వారి పెట్టెలన్నీ వెతికి చీరలిచ్చారు.

       ముందు నాటిక అనుభవంతో సీనుల వారీగా రిహార్సిల్స్ మొదలుపెట్టాం. ఐయిగిరినందిని పిల్లలు, పులివేషం పిల్లలు, ధరణికి సంబరాలు పిల్లలూ, అయోధ్యవాసులూ, కథకులూ, చివరగా మహిషాసురుడూ, దుర్గాదేవీనూ. ఈ నాటిక రిహార్సిల్స్ జరిగినన్ని రోజులూ మా మెయిల్ సబ్జక్ట్స్ పేర్లన్నమాట. బావున్నై కదూ. డాన్స్ వేస్తున్న పిల్లలు ఎక్కువ మంది అవడం వల్ల స్థలాభావం, సమయాభావం కలిగింది. ఒక్క నెల్లాళ్ళు సాయంత్రం ఐదు ను౦డి ఆరు మధ్యలో ఎవరొస్తే వాళ్ళకు డాన్స్ నేర్పించడంవల్ల దాన్ని అధిగమించాం. అలా నాటిక రిహార్సల్స్ పూర్తయ్యాయి.

       ఈ నాటికవేయడానికి ముందు నాటిక అంత ఆదుర్దా లేదు. మా పిల్లల అభినయం తెలిసిందిగా మరీ. మా పిల్లలు మరోసారి మా ఊరి ఆడిటోరియం అంతా చప్పట్లతో మార్మోగి౦చేశారు. అన్నట్టు ఈ పిల్లల్లో ఒక్క నులుగురైదుగురు తప్ప మిగిలిన వారందరూ ఎలిమెంటరీ స్కూల్ పిల్లలేనండోయ్..

కొస మెరుపు

   

పిల్లలకు దసరా పండుగ గురించి తెలిసింది. మహిషాసురుడు దుర్గాదేవి స్టేజికి ఆ చివర ఒకరు, ఈ చివర ఒకరు నిలబడి వీడియో గ్రాఫర్ లను అయోమయంలో పడేశారు.

రామ లక్ష్మణులు పాపం అడవి నుండి సరాసరి ఇటే వచ్చినట్లున్నారు, కాళ్లు నొప్పెట్టి స్టేజికి మధ్యకు రాలేకపోయారు.

మొదటి భాగం 

రెండొవ భాగం 

తెర వెనుక రామాయణం

తెలుగు తరగతి పిల్లలకి కథ చెప్తుండగా 'ఉమ్మడి కుటుంబం' గురించి కథలో ఓ ప్రస్తావన వచ్చింది. వాళ్ళకి వివరించి చెప్పాను, కానీ ప్రశ్నార్ధకాలు? "ఎలా వీళ్ళకు అర్ధం అవుతుందా?" అని ఆలోచించాను. ఏదైనా చూపించాలి, లేదా వాళ్ళకు హృదయానికి హత్తుకునేలా సరదాగా ఉండేలా చెప్పాలి. ఆ ప్రహసనంలో పుట్టిందే ఈ 'ఉగాది వేడుకలు'.

నాటిక వ్రాయడం మొదలెట్టగానే చిన్నప్పటి రోజులూ, బాబాయిలు, పిన్నులు, అత్తలు, నాన్నమ్మలు, తాతయ్యలు అందరూ ఎదురుగా వచ్చేశారు. మా వీధిలో తిరిగే పూలమ్మాయి పూల బుట్టతో సహా నా ముందుకు వచ్చి కూర్చుంది. 'ఆక్కూరలో' అని బయట లయబద్దంగా అరుపు వినిపించింది. అంతేనా 'అమ్మా పాలు' అని పాలబ్బాయి కేక, ఇలా అందరూ ఒక్కొక్కరుగా వచ్చేశారు. వీళ్ళతో పాటే సరదా సరదా సినిమా పిచ్చి గౌరి కూడా. వీళ్ళందరినీ పిల్లలకు పరిచయం చెయ్యాలని, చిన్నప్పటి పండుగలు, సరదాలు, మురిపాలు, ముచ్చట్లు అందరితో పంచుకోవాలని ఈ నాటికకు శ్రీకారం చుట్టాను.

తొలి విడతగా నాటకం వ్రాయడం పూర్తయ్యింది. ఈ స్క్రిప్ట్ స్నేహితులకు చూపించాను "బావుంది కాని ఈ తెలుగు రాని పిల్లలతో ఇంత పెద్ద నాటకమా?" అని సందేహం వ్యక్తం చేశారు. "అవును కదూ చేతిలో పెన్ ఉందని రాసుకుంటూ పోయాను. ఇప్పుడెలా?"

పిల్లలందరినీ పిలిచాము ఒక్కోరికి ఒక్కో కారెక్టర్ ఇచ్చాము. బావుంది... అదేం చేసుకోవాలో వాళ్ళకు తెలియదు. వాళ్ళకెలా చెప్పాలో మాకూ తెలియలేదు. అసలే పదిహేను మంది పిల్లలు వాళ్ళ కారెక్టర్లకు ఎంచక్కా నవ్యమైన రీతిలో నామకరణం చేసేశాను. ఏ పేరు ఎవరిదో నాకే అర్ధం కాలేదు. "అలాక్కాదు కానీ జ్యోతీ, ముందు నువ్వీ పేర్లన్నీ మార్చేసి శుభ్ర౦గా వాళ్ళ పేర్లు పెట్టి తిరగవ్రాసెయ్" అని ఫ్రెండ్స్ చక్కాపోయారు.

వాళ్ళటు వెళ్ళగానే ఏడుపు మొహం వేసుకుని కూర్చున్నాను. ఈ కమామీషంతా చూస్తున్న శ్రీవారు అప్పుడు రంగంలోకి దిగారు. "అలాక్కాదమ్మడూ ఏదో చూద్దాంలే దిగులు పడకు" అంటూ..ఈ లోగా మరో ఫ్రెండ్ "ముందు వాళ్ళ వాయిస్ లు రికార్డు చేస్తే ఈజీగా ఉంటుందని" సలహా ఇచ్చారు. "వావ్ మా గొప్పగా ఉంది" అనుకుంటూ రికార్డింగ్ రూమూ, మైకూ, ఇంకా ఏమిటేమిటో అన్నీ సిద్దం చేసుకుని....పిల్లల్ని రికార్డింగ్ కి పిలిచాము. "ఒకళ్ళ తరువాత మరొకళ్ళు డయలాగ్స్ చెప్పేస్తారు చాలా ఈజీ" అనుకుంటూ.

అసలు కథ ఇక్కడ మొదలు. ఇందులో కొంతమంది అసలు తెలుగు పదం పలకని వాళ్ళు. చాలా మంది పదాలు పలుకుతారు కాని వాక్యనిర్మాణం మనం చేసుకోవాలి. మరికొంతమంది పలికే పదాల్ని మనం సావకాశంగా అర్ధం చేసుకోవాలి. గదిలో నలుగురు పిల్లల్ని కూచోబెట్టి వరుసగా ఒక్కో డైలాగు చెప్పించాలనుకున్నాం, ఖాళీగా ఉన్న పిల్లలు కిచకిచలు. అబ్బే ఇలా కుదరదు. ఒకరి తరువాత మరొకళ్ళ డయలాగ్స్ రికార్డు చేద్దాం అన్నారాయన. వేరే దారేం కనపించలా. ఆ పూటకి పిల్లల్ని పంపించేసి తరువాత ఒక్కొక్కరినీ వాళ్ళకు కుదిరిన టైములో పిలిచి రికార్డింగ్ మొదలు పెట్టాం. 

ముందస్తుగా అతి చిన్న డయలాగ్స్ ఉన్న పాలబ్బాయిని పిలిచాము. "ఎండలకు గేదె నీళ్ళెక్కువగా తాగేసినట్టు౦దమ్మా, డబ్బులీయమ్మా బేగెల్లాలి ఇదీ డైలాగ్." చెప్పు నాన్నా అన్నాను.
"ఎండల్ కి గేద్" అని ఆపేసాడు. పది సార్లు "ఎండల్ గేద్" అయ్యాక మా వారికో 'బ్రహ్మాండమైన' ఇడియా తట్టింది. ఈ 'బ్రంహాండం' గురించి ముందు ముందు మావారికి బాగా అర్ధం అయిందిలెండి.
నాయనా సురేషూ నువ్వు ఇలా అనమ్మా అని,
ఎండ....లకి....గేదె.... నీళ్ళు.....ఎక్కువ.....గా .......తాగేసి....నట్టు.. ఉంది.......అమ్మా అని పదాలు విడివిడిగా రికార్డు చేయించారు. ఆ తరువాత అవన్నీ కలపి "ఎండలకి గేదె నీళ్ళు ఎక్కువగా తాగేసినట్టు ఉంది అమ్మా" అని వినిపించారు. ఈ విధంగా ఆ నాటకంలోని వాక్యాలు రూపు దిద్దుకున్నాయన్నమాట. ఇలా౦టి వాక్యనిర్మాణంలోని పెద్ద ఇబ్బంది పదానికి పదానికి మధ్య గ్యాప్ సరిగ్గా ఇవ్వాలి. ఇవ్విదంగా 'బ్రహ్మాండం' వారికి బాగా అనుభవమయ్యింది.

పదిహేను మంది పిల్లలకు రీటేకులతో ఓ ఇరవై ఫైళ్ళు తయారయ్యాయి. ఓ అందమైన వెన్నెల రాత్రి చేతిలో స్క్రిప్ట్ తో నేనూ, ఒళ్ళో లాప్టాప్ తో మావారూ కూర్చుని డైలాగ్స్ అన్నీ వరుసక్రమంలో పెట్టి ఆ చిన్నారి గొంతులు పలికిన తీరుకు మురిసిపోతూ, ముచ్చట పడిపోతూ ఎట్టకేలకు రికార్డింగ్ ని ఓ కొలిక్కి తీసుకొచ్చాం. అంతలో ఎలా అయిపోతుందీ శబ్దాలు అదేనండీ సౌండ్ అఫెక్ట్స్ చీపురుతో ఊడుస్తున్నట్టు, పాలు చెంబులో పోస్తున్నట్టు, నీళ్ళతో కాళ్ళు కడుగుతున్నట్లు, సైకిలు బెల్లులు, మువ్వల శబ్దం ఇలా. అన్నీ బావున్నాయి మజ్జిగ చిలుకుతున్న శబ్దం ఎక్కడా కనిపించలా. ఎంచక్కా పెరుగు గిన్నెలో కవ్వమేసి చిలికేసి, ఆ శబ్దం రికార్డు చేసేసి, అటుపిమ్మట ఆ మజ్జిగలో నిమ్మకాయ పిండేసి, ఆహా ఓహో అనుకుంటూ తాగుతూ ఆ ఆడియో రికార్డింగ్ ని ఎంజాయ్ చేశామన్నమాట.

ఇక ప్రాక్టీసులు. మళ్ళీ పిల్లలందరినీ పిలిచి రికార్డు చేసింది వినిపించి ఇక కానివ్వండన్నాం. తెలుగులో వాళ్ళ గొంతులు వినేసుకుని నవ్వేసుకున్నారు తప్పితే పని జరగాలా. మళ్ళీ "కట్ కట్" అని తీవ్రంగా ఆలోచించాక కథను సీన్లుగా విడగొట్టాలని అర్ధం అయ్యింది. ఒక్కో సీను చేసి చూపించాను. చిన్న సీన్లు అంటే తక్కువ మంది స్టేజి మీద ఉండే సీన్లు బాగానే ఉన్నాయ్. మరి ఎక్కువమంది ఉన్నప్పుడో మళ్ళీ తికమక మొదలయ్యింది ఆ తికమకలో సీనుకి "స్క్రీన్ ప్లే" ఉండాలని అర్ధం అయ్యింది. స్టేజి మీద పిల్లలు ఎక్కడి నుండి రావాలో ఎక్కడ నిలబడాలో అన్నీ గీసి చూపించాను. అప్పటికి నా బుర్రలో ఏముందో వినే వాళ్లకి అర్ధం అయ్యింది.

మరి మాటలు సరే, పాటలవీ ఉంటే బావుంటుంది కదా. అసలే మన తెలుగు అసోసియేషన్ ప్రోగ్రామ్స్ లో "ఆ అంటే అమలా పురం" పాటలకి చిన్న పిల్లల హావభావాలూ, నృత్యాలూ చూసి తలలు ది౦చేసుకు౦టున్నాం. కొంచెం తల ఎత్తుకునే లాగ "చెమ్మ చెక్క, ఒప్పుల కుప్ప ఒయ్యారి భామ, ఉగాది పండగ ఒచ్చింది" లాంటి పాటలతో పిల్లలకు అభినయం నేర్పించాము. కొంచెం సరదాగా మా గౌరి 'సోగ్గాడే సోగ్గాడు' పాటకు డాన్స్ కూడా చేసింది. ఇది మీరు చూసి తీరాల్సిందేన౦డోయ్.

నాటకానికి కావాల్సిన వస్తువులు లడ్లు, కవ్వం, విస్తర్లు, మజ్జిగ్గిన్నె, పాల కేను, పూల బుట్ట, కూరగాయలు, తాతయ్యకు చేతి కర్ర, గౌరికి చీపురు, అమ్మకు ముగ్గు ఇలా చదువుకుంటూ పోతే చాలా చాలా..... లడ్లు న్యూస్ పేపర్ ఉండ చేసి ప్లేడో తో పాకం పట్టేసా. నిజం పాకం కాదు లెండి రౌండ్ గా చుట్టేసా. విస్తర్లు వాల్ మార్ట్ లో గ్రీన్ ప్లేస్ మేట్లు దొరికాయి. కవ్వం, పాల కాను ఇల్లిల్లూ గాలించి పట్టాం. ఇలా కూర, నారా, బుట్టా తట్టా, పూలూ పళ్ళూ, గిన్నెలు, గరిటెలు, గ్లాసులతో ఆడిటోరియంకు వెళ్ళడానికి రెడీ అయిపోయాం.

అసలు రిహార్సల్స్ అప్పుడు మొదలయ్యాయి. కొన్ని డైలాగ్స్ పిల్లలకంటే ముందుగా వచ్చేస్తున్నాయ్. కొన్ని నింపాదిగా వస్తున్నాయ్. మళ్ళీ ఎడిటింగు. ఇవ్విదంగా చివరాఖరకు నాటకం రికార్డింగు పూర్తయ్యింది. ఇక ప్రోగ్రాం రెండు వారాల్లోకి వచ్చేసింది, పిల్లలందరూ బాగా చేస్తున్నారు. అనుకోని అవాంతరం.. నాటకంలో పెదనాన్నకి చెస్ టోర్నమెంట్ నాటకం రోజేనని తెలిసింది. హతవిధీ! ఇంకేముంది మరో పెదనాన్నని వెతికి, కాళ్ళు గడ్డాలు పట్టుకుని ఒప్పించాం. ఈ లోగా తాతగారు మరో విషయం చెప్పారు సైన్స్ ఒలంపియాడ్లో రీజెనల్స్ లో విన్ అయితే స్టేట్స్ వెళ్ళాలట అది కూడా ప్రోగ్రాం రోజేనట. సీక్రెట్ గా పోలేరమ్మకి పొంగళ్లవీ పెట్టి, విన్ అవకుండా చేసామనుకోండి.

డ్రెస్ రిహార్సల్స్..ఓ ఇద్దరు తప్ప మిగతా పిల్లలందరూ కూడా పది ఏళ్ళ లోపు వారూ, పొట్టి పొట్టి జీన్సుల వారూను. వారికి ఇదు మీటర్ల చీరలు చుట్టబెట్టే మహత్తర బాధ్యతని వారి తల్లులు తమ భుజస్కందాలపై వేసుకున్నారు. డ్రెస్ రిహార్సల్స్ రోజు అమ్మమ్మ ముచ్చటైన చిలక పచ్చ రంగు లంగా ఓణీలో బాపు బొమ్మలా ప్రత్యక్షమైంది. అది చూసి ఢామ్మని పడబోయి ప్రోగ్రాం గుర్తొచ్చి ఆగిపోయాను.

"అమ్మడూ ఏంటి నాన్నా డ్రస్సూ?"
"అమ్మమ్మ పంపించి౦దాంటీ. ఇట్స్ నైస్" అంది.
"డ్రెస్ బావుంది కాని నువ్వు అమ్మమ్మవి కదా చీర కట్టుకోవాలి." అన్నా కొంచెం జంకుతూ.
"హా.... ఇ డోంట్ లైక్ దట్." అంది.
"పోనీ అదే ఉంచేయండి మొడెర్న్ అమ్మమ్మలా ఉంటుంది." ఆ తల్లి కోరిక.
మరో నాటకం వ్రాస్తానని దానిలో ఆ అమ్మాయికి ఆ లంగా ఒణీనే వేయిస్తానని ప్రమాణాలు చేసి మెల్లగా తల్లీ కూతురిని ఒప్పించి ఆ పూటకి గండం గట్టెక్కి౦చాను. తెల్లజుట్టుకు మాత్రం తిలోదకాలే.

ఈ నాటికలో ఓ బంతి భోజనాల కార్యక్రమం పెట్టాం. ఆడపిల్లలందరూ విప్లవం లేవదీసారు. "ఆంటీ ఎప్పుడూ మేమే ఒడ్డించాలా? అలా కుదరదు ఈ సారి మేం కూర్చుటాం బోయ్స్ ని ఒడ్డించమనండి" అని. వాళ్లకి నాటకం అయిపోగానే మగపిల్లలతో వడ్డన కార్యక్రమం పెట్టిస్తామని నచ్చచెప్పి ఆ సీను చేయిస్తున్నాం. ఒళ్ళు మండిన ఆ పూర్ణమ్మలు నిలబడి ప్లేట్లలోకి పదార్ధాలను ఫ్రిజ్బీల్లా విసరడం మొదలెట్టారు. ఇది రేపు నాటకమనగా ఈ వేళ రాత్రి సన్నివేశమన్నమాట. ఇలా చేస్తే మన నాటిక పరువు పోతుందిరా అమ్మళ్ళూ... నా మాట వినండి అమ్మల్లారా... అని భోరున విలపించాను. వారు కరుణి౦చారో లేదో నాకు స్టేజి మీద కాని తెలియదు.

ప్రోగ్రాం టైం అయింది పిల్లలందరూ చిన్నవాళ్ళు "ఎలా చేస్తారో? ఏమిటో" అని ఒకటే టెన్షన్. నాటిక మొదలయ్యింది. ఏ సీను దగ్గర ఏ పిల్లల్ని స్టేజి మీదకు పంపించాలో చూసుకునే హడావిడిలో నాటిక సరిగా చూడనే లేదు. నాటిక అవగానే ఆగకుండా రెండు నిముషాలు పాటు మోగిన చప్పట్లు కళ్ళు చేమర్చేలా చేశాయి. అప్పటి భావాలకు ప్రతిరూపాలే 'సంకల్పం', 'పూలు గుసగుసలాడేనని 'నూ. ఆ తరవాత 'దసరా సంబరాలు', 'వెళ్ళాలని వుంది కానీ....' అనే నాటికలకు స్పూర్తి కూడా ఆ చప్పట్లే.

మా ప్రయత్నాలన్నిటికీ కూడా సంపూర్ణ సహకారల౦దిస్తున్న నా ప్రియ మిత్రులకు, మా ఊరి తెలుగు ప్రజలకు బ్లాగ్ముఖంగా నా ధన్యవాదాలు తెలుపుకుంటున్నాను. ఈ నాటకం కొరకు బాపు బొమ్మల నేపధ్యంలో ఏకంగా వాకిలినే స్టేజ్ మీద నిలిపిన నా నేస్తానికి ప్రత్యేక ధన్యవాదాలు.

అంతా బాగానే ఉంది ఈ రామాయణం ఏమిటనుకుంటున్నారా? బంగారు జింకను అడిగిన సీతకు ఆ రాముడు తెచ్చివ్వలేక పోయాడు. నా రాముడు నే మనసుపడిన ప్రతి పని వెనుక తోడై వుండి వీటన్నింటినీ విజయపథం వైపు నడిపిస్తున్నాడు.

కొస మెరుపు

తెలుగు మాట్లాడని పిల్లలు కూడా నాటకం పూర్తయ్యేటప్పటికి అందరి డైలాగ్స్ చెప్పడమే కాక
"ఎన్నాళ్ళయిందక్కా మిమ్మల్నందరినీ చూసి",
"డబ్బులీయమ్మా బెగెల్లాలి"
"ఇలా ఇంటి భోజనం చేసి ఎన్నాళ్లయ్యిందో"
లాంటి వాక్యాలు ఇంట్లో ప్రయోగించడం మొదలు పెట్టారు...

నాటకంలో అమ్మ నిజం అమ్మకి ఉగాది పచ్చడి చేయడం నేర్పించింది.

"మా అమ్మాయి అడిగిన డబ్బులివ్వకుండా బేరాలు, పైగా ఆ డబ్బులు కూడా ఇవ్వలేదు" అని కూరలమ్మే వాళ్ళమ్మ, అడపా దడపా నా కవితలు చదివే నా బెస్ట్ ఫ్రెండ్ కూడానూ, బ్లాగును చూడమన్నా చూడక తన నిరసన వ్యక్తం చేశారు.

ఈ నాటకం చూసిన మా నాన్నా "అరేయ్ జ్యోతీ, కూరగాయలు ఇండియాలో కన్నా అమెరికాలోనే చీప్ గా ఉన్నాయే" అని వ్యాఖ్యానించారు. గౌరీ వాళ్ళ తాతగారు ఇంటికి ఎవరొచ్చినా ఓ సారి ఈ వీడియొని చూపించకుండా పంపించట్లేదట.

ఇందులో పాల్గొన్న పిల్లలందరూ మా తెలుగు తరగతి విద్యార్ధులు.

ఉగాది వేడుకలు 1

ఉగాది వేడుకలు 2

గీత డైలాగ్ వ్రాసిన శ్రీ లలిత గారికి ధన్యవాదములు