రోమన్ ఫోరమ్

ఈ పోస్ట్ కు ముందు భాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి. 

రోమ్ కు వెళ్ళిన రెండవ రోజు ఉదయాన్నే విల్లా బొర్గీస్ గార్డెన్ కు వెళ్ళామని చెప్పాను కదా! అక్కడ నుండి రోమన్ ఫోరమ్ కు ట్రామ్ లో వెళ్ళాము. ఫోరమ్ చూడడానికి ముందుగానే ఆన్ లైన్ లో 'స్కిప్ ది లైన్' టికెట్స్ తీసుకోవడంతో లైన్ లో నిలబడవలసిన అవసరం లేకుండా లోపలకు వెళ్ళాము. రోమన్ ఫోరమ్ చూసేముందు రోమ్ చరిత్ర కొంత తెలుసుకుందాం. 

రోములస్ (Romulus) పరిపాలించడం వలన రోమ్ నగరానికి ఆ పేరు వచ్చిందని చెప్పుకున్నాం గుర్తుందా. అలా క్రీస్తు పూర్వం ఏడు వందల యాభైమూడవ సంవత్సరం(753 BC) లో రోమ్ మొదలైంది. అక్కడ నుండి నూటయాభై సంవత్సరాల పాటు ఏడుగురు రాజులు రోమ్ ను పరిపాలించారు. ఆ తరువాత రాజరికం అంతరించి ప్రజాస్వామ్యం మొదలైంది. 

రోమ్ లో రెండు వర్గాలు ఉండేవి, పేర్టిషియన్స్ (Patricians) భూస్వాములు, ధనవంతులు, ప్లెబియన్స్ (plebeians) సామాన్య పౌరులు, బానిసలు. రోమ్ లో పేరుకు ప్రజాస్వామ్యమే ఉన్నా ప్రభుత్వయంత్రాంగంలో అంతా పేర్టిషియన్స్ ఉండేవారు. వారిలో వారికి రాజకీయంగా వివాదాలు ఏర్పడి యుధ్ధాలు జరగడంతో అలజడి మొదలైంది. చివరకు జూలియస్ సీజర్ (Julius Ceasar) హత్యతో ప్రజాస్వామ్యానికి తెరపడింది. జూలియస్ సీజర్ మేనల్లుడు అగస్టస్ (Augustus) రోమ్ కు రాజయ్యాడు. అలా క్రీస్తు పూర్వం ఇరవైయ్యేడవ సంవత్సరంలో (27 AD) రోమ్ లో మళ్ళీ రాజరికం మొదలయ్యింది, రోమ్ నగరం విస్తరించి తిరుగులేని సామ్రాజ్యం అయింది. ఆ తరువాత మత పరమైన మార్పులు జరిగి  క్రిస్టియానిటీ (Christianity) రోమ్ లో స్థానం ఏర్పరుచుకుంది రోమన్ ఫోరం శిథిలమయ్యింది. 

picture courtesy: Roman Forum - Wikiwand

ఇచ్చోటనే సత్కవీంద్రుని కమ్మని కలము, నిప్పులలోన గరిగిపోయే.

యిచ్చోటనే భూములేలు రాజన్యుని యధికారముద్రికలంతరించె!

ఒకప్పటి వైభవానికి సాక్ష్యంగా ఆ ఫోరమ్ లో నిలిచిన శిథిలాలను చూడగానే జాషువా కవి పద్యం గుర్తొచ్చింది. రోమన్ ఫోరమ్ లోని ఆ రాతి స్తంభాలు శతాబ్దాల కథలు వినిపించాయి. అప్పట్లో ప్రభుత్వాన్ని నిర్వహించిన విధానం, కోర్ట్ లు, మార్కెట్, రాజులు, యుద్ధాలు అప్పటి నమ్మకాలు, అలజడులు, వాటి వెనుక కారణాలు ఇలా ఎన్నో. 

రోమన్ ఫోరమ్ పాలటీనా హిల్ (palatine hill), కపిటలైన్ హిల్ (Capitoline Hill) మధ్యలో ఉంది. ఆ ప్రాంతం నగరానికి మధ్యలో ఉండడంతో మొదట అక్కడ ట్రేడింగ్ జరుగుతూ ఉండేది. తరువాత కాలంలో అక్కడ  ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, స్మారక చిహ్నంగా నిలిచిన స్థూపాలు, భవనాలు, విజయ సంకేతంగా కట్టించిన ఆర్చ్ లు, సభలు, సమావేశాలు, వేడుకలు, జైత్ర యాత్ర లతో ఎప్పుడూ కోలాహలంగా ఉండేది. అక్కడ ఉన్న కొన్ని కట్టడాల  గురించి తెలుసుకుందాం. 

'ఆర్చ్ ఆఫ్ టైటస్ '(Arch of Titus, 70 BC), టైటస్(Titus) మహారాజు జరూసలెమ్(Jerusalem) మీద సాధించిన విజయానికి గుర్తుగా కట్టినది. ఆ ఆర్చ్ కి లోపల ఒక వైపున రథం మీద మహారాజు యుద్దానికి వెళ్తున్న చిత్రం, మరో వైపు యుద్దం గెలిచి జెరూసలేమ్ నుండి జ్యూవిష్(Jewish) లకు  సంబధించిన పవిత్రమైన  మినోర(Menorah), వెండి ట్రంపెట్(Trumpet) లాంటివి తీసుకుని వస్తున్న చిత్రాలు ఉన్నాయి.  

Picture Courtecy: Ct-viasacra1 - Via Sacra - Wikipedia

వయా సేక్రా (Via Sacra). రోమన్ ఫోరమ్ లోని ముఖ్యమైన కట్టడాల మధ్యగా వెళ్ళే ప్రధాన మార్గం. యుద్ధములో గెలిచిన రాజు ఊరేగింపు ఆ దారి వెంబడే వెళ్ళేది. 

'బాసిల్లికా ఆఫ్ మాక్సె౦చెస్' (Basilica of Maxentius, 312 BC). ఈ భవనం రోమన్ ఫోరమ్ లోని అతి పెద్ద కట్టడం, దీనిని పెద్ద సంఖ్యలో సమావేశాలు నిర్వహించవలసి వచ్చినప్పుడు, న్యాయస్థానంగానూ ఉపయోగించేవారు. ఈ భవనం ఆర్కిటెక్చర్ ఆధారంగానే న్యూయార్క్ పెన్ స్టేషన్ కట్టారు. 

టెంపుల్ ఆఫ్ ఆంటోనైనస్ పైయస్ అండ్ ఫాస్టిన (Temple of Antoninus Pius and Faustina, 104 AD) ను ఆంటోనైనస్ తన భార్య ఫాస్టిన జ్ఞాపకార్థంగా కట్టించారు. ఆంటోనైనస్, ఫాస్టిన ప్రజలకు ప్రీతి పాత్రమైన వారు. ఫాస్టిన, స్త్రీల కోసం, బాలికల విద్య కోసం ఎన్నో పధకాలు అమలు చేయించారు.  ఆ టెంపుల్ లోనే ఆంటోనైనస్ పార్ధివ దేహాన్ని కూడా ఉంచారు. 

టెంపుల్ ఆఫ్ కాస్టొరి అండ్ పొలుక్స్, (Temple of Castor and Pollux, 495 BC). కాస్టొరి, పొలుక్స్ ఇద్దరూ డెమి గాడ్స్. గ్రీకు రోమన్ పురాణాలలో దేవునికి లేదా దేవతకు మనిషికి పుట్టిన వారిని డెమి గాడ్స్ అంటారు. రోమన్ రిపబ్లిక్ ఏర్పడడానికి కారణమైన రిగలస్ యుద్ద౦ (Battle of Lake Regillus) యుద్దం జరిగినప్పుడు, కాస్టొరి, పొలుక్స్ ఆ యుద్దంలో రోమన్స్ కు సహాయం చేసి గెలిపించారట. 

టెంపుల్ ఆఫ్ శాటర్న్,( The Temple of Saturn, 499 BC). రోమన్ ఫోరం లో అతి పురతమైన కట్టడం. మొదట కట్టిన గుడి శిథిలమైతే క్రీస్తు పూర్వం నలభై రెండవ సంవత్సరంలో(42 BC) ఆ ప్రదేశంలోనే మళ్ళీ కట్టారు. ఆ గుడిని కోశాగారంగా ఉపయోగించేవారు.   

టెంపుల్ ఆఫ్ వెస్ట (Temple of Vesta). వెస్ట దేవత గృహానికి, కుటుంబ సౌభాగ్యానికి, ముఖ్యంగా ఆహారం తయారయ్యే అగ్ని గుండానికి సంబంధించిన దేవత. రోమన్ పురాణం ప్రకారం ఆవిడ కన్య. అందుకని వెస్ట గుడి బాధ్యతలు కన్యలే నిర్వహించాలనే నియమం ఉండేది. 

వెస్టల్ వర్జిన్స్(Vesta Virgins), రోమన్ పూజారిణులు. టెంపుల్ ఆఫ్ వెస్టా లోని అఖండ దీపాన్ని అన్ని వేళలా వెలుగుతూ ఉండేలా చూడడం వీరి బాధ్యత. ఆ దీపం రోమ్ సౌభాగ్యం అని రోమన్ల నమ్మకం. అలా ఆ దీపం వెస్ట గుడిలో వెయ్యేళ్ళ పాటు వెలిగింది.  

వీరి నివాసం వెస్ట టెంపుల్ వెనుక ఉన్న అందమైన భవనం. వీరి సేవ కోసం, మందీ మార్బలం ఉండేవారు. వీరి కోసం ప్రత్యకమైన దుస్తులు నేసేవారు. వీరు ఊరిలోకి వెళ్ళాలంటే గుర్రపు బండ్లు సిద్ధంగా ఉండేవి. ఒకవేళ కాలినడకన వెళితే సెనేటర్ అయినా సరె ఆగి వారికి దారి ఇవ్వవలసిందే. అన్ని ప్రధాన వేడుకలలోనూ మొదటి వరుస వారిదే. వీరు ఆస్తులు సంపాదించుకోవచ్చు, పన్ను కట్టనక్కర్లేదు. ఇంతటి ప్రాముఖ్యత ఉన్న ఆ పదవీ బాధ్యతకు  పేర్టిషియన్స్ కుటుంబంలోని కన్యలు మాత్రమే అర్హులు. వీరిని ఎంచుకునే బాధ్యత ప్రధాన పూజరిది. 

వెస్ట వర్జిన్స్ కు కొన్ని షరతులు కూడా ఉన్నాయి. వీరు ముప్పై ఏళ్ళ పాటు ఆ గుడికే అంకితమవుతామని ప్రమాణం చేయాలి. వారు వారి కుటుంబంతో కానీ, బంధు మిత్రులతో కానీ కలువకూడదు. వారికి సంసారమూ, పిల్లలు అనే ఆలోచనే రాకూడదు. ఒకవేళ అలాంటి ఆలోచన వస్తే వారికి మరణ దండన విధించే వారు. దానికి కారణం వెస్టల్ వర్జిన్స్ పవిత్రంగా ఉండాలి, వారి తప్పటడుగు రోమ్ కు అరిష్టం అని నమ్మేవారు. వారి శిక్ష అమలు విధానం ఎలా ఉండేదంటే వారికి కాస్త నూనె, దీపం, బ్రెడ్ ముక్క ఇచ్చి నేల మాళికలో ఉంచేవారు. ఆహారం లేకపోవడం వలన వారు మరణించే వారు. 

ముప్పై ఏళ్ళ పాటు వెస్టల్ వర్జిన్స్ గా ఉండి, బాధ్యత తీరిన తరువాత వారు పెళ్ళి చేసుకోవడానికి అర్హులు. అయితే అప్పటివరకూ సాధారణ జీవితం గడపక పోవడం వలన పెళ్ళి అవడమే కష్టం, ఒకవేళ పెళ్ళి చేసుకున్నా సాధారణ జీవన విధానంలో ఇమాడలేక విడిపోయే వారు. మరికొంత మంది జీవిత కాలం ఆ భవనంలోనే ఉండి పోయేవారు.  

చూరియా జూలియా (Curia Iulia 44 BC), రోమన్ ఫోరమ్ లోని ప్రధానమైన ప్రభుత్వ కార్యాలయం. రోమ్ కు సంబంధించిన ముఖ్యమైన పత్రాలను అక్కడ భద్రపరిచే వారు. ఏడవ శతాబ్దంలో దీనిని చర్చ్ గా మార్చారు. 

రోమన్ సామ్రాజ్యం కూలిపోయిన తరువాత  కొన్ని కట్టడాలను చర్చ్ లుగా మార్చారు. తరువాత కాలంలో భూకంపాలు, వరదలు, తుఫాన్ ల తాకిడికి ఆ ప్రాంతం అంతా బీడు పడి దుమ్ము పేరుకుపోయి భూస్థాపితం అయింది. పదహారవ శతాబ్దంలో జరిపిన తవ్వకాలలో ఆ శిథిలాలు బయట పడ్డాయి. ఆ ప్రాంతాన్ని మొత్తం బయటకు తీయడానికి దాదాపుగా వంద సంవత్సరాలు పట్టింది. ఈ సమాచారం అంతా చరిత్ర పుస్తకాలు, వెబ్ సైట్స్ నుండి సేకరించింది. ఇవన్నీ పదిలపరిచి అందించిన వారికి ధన్యవాదాలు.

అలా రోమన్ ఫోరమ్ లో ఆ కట్టడాలవీ చూస్తూ దాదాపు రెండు గంటల వరకూ అక్కడే ఉన్నాము. తిరిగి వస్తుంటే అనిపించింది. ముందు రోజు ట్రెవీ ఫౌంటెన్ లో కాయిన్ వేయలేదు కాకమ్మ కథ అనుకుంటూ, కానీ అక్కడకు వెళ్ళి కాయిన్ వేస్తే మళ్ళీ రోమ్ కు రాగలమేమో అని. 

వస్తూ వస్తూ ఒక ఫాస్ట్ ఫుడ్ సెంటర్ దగ్గర ఆగి లంచ్ చేసి మా గది వెళ్ళి సాయంత్రం నాలుగింటి వరకూ నిద్ర పోయాము. లేచాక తయారయి బస్ స్టాండ్ దగ్గర బస్ ఎక్కి గమ్యం లేని ప్రయాణం చేసి ఊరు తిరిగి వచ్చాము. మధ్యాహ్నం భోజనం ఆలస్యంగా చేయడంతో ఆకలి అనిపించలేదు. ఇక మళ్ళీ భోజనం అదీ చేయకుండా ఆ రాత్రి త్వరగా నిద్రపోయాము. తరవాత రోజు ఉదయాన్నే ఏడున్నరకు వాటికన్ సిటీ టూర్ కు వెళ్ళాలి. 

ఈ ప్రయాణం కబుర్లు మొదటి నుండీ చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి.

రోమ్ - 2

ఈ పోస్ట్ కు ముందు భాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు  వెళ్ళండి. 

రోమ్ ను ఏడు కొండల మీద కట్టారని చెప్పుకున్నాం కదా! అందులో పిన్సియన్ హిల్(Pincian Hill) కింద భాగంలోఉన్న పియజ్జా డి స్పాన్యా (Piazza di Spagna) లో స్పానిష్ ఎంబసీ(Spanish Embassy) ఉంది. కొండ పైన ‘ట్రినిడా ది మాంటి’(Trinità dei Monti) అనే ఫ్రెంచ్ చర్చ్ ఉంది. కిందనున్న పియజ్జా నుండి పైన ఉన్న ఆ చర్చ్ వరకు కట్టిన మెట్లను స్పానిష్ స్టెప్స్(Spanish Steps) అంటారు. ఇటలీలో ఫ్రెంచ్ వారు కట్టించిన స్పానిష్ స్టెప్స్ అవి. 

మేము ఉంటున్న అపార్ట్మెంట్ కు ఎదురుగా ఉన్న బస్ స్టాండ్ దగ్గర బస్ ఎక్కితే ఐదు నిముషాలలోనే స్పానిష్ స్టెప్స్ వచ్చాయి. పద్దెనిమిదవ శతాబ్దంలో కట్టిన మెట్లవి, మొత్తం నూట ముప్పై ఎనిమిది. అప్పట్లో అది కవులు, రచయితలు, ఫోటో గ్రాఫర్స్, మోడల్స్ కు సమావేశ స్థలం. ప్రస్తుతం కూడా టూరిస్ట్ లతో సందడిగా ఉంది. ఆ మెట్ల పైకి వెళ్ళి చూస్తే ఊరంతా కనిపిస్తోంది. ఆ మెట్లు ఎక్కడానికి టికెట్ ఏమీ లేదు కానీ ఆ మెట్ల మీద కూర్చుంటే మాత్రమే రెండు వందల యాభై యూరోలు జరిమానా వేస్తారట.

పియజ్జా డి స్పాన్యా లో ఆ స్టెప్స్ ముందు ఒక పడవ లాంటి ఫౌంటెన్ ఉంది, దాని పేరు ఫౌంటానా డెల్లా బార్చా(Fontana della Barcaccia). పదహారవ శతాబ్దంలో ఆ ప్రాంతంలో వరదలు వచ్చినప్పుడు ఒక పడవ కొట్టుకుని వచ్చి అక్కడ ఆగిపోయిందిట. దానికి గుర్తుగా ఆ ఫౌంటెన్ కట్టారు.

అక్కడ మరో విశేషం కూడా ఉంది, ప్రముఖ కవి జాన్ కీట్స్ ఆ మెట్లకు మధ్యలో ఒక పక్కగా ఉన్న ఇంట్లో ఉండేవారు. అతనికి టిబి వచ్చినప్పుడు డాక్టర్ సలహా మీద రోమ్ కు వచ్చి అక్కడ ఉన్నాడట. ఆ ఫౌంటెన్ శబ్దం వింటూ అతను ఆఖరి రోజులు గడిపాడు. పాపం పాతికేళ్ళకే అతని జీవితం ముగిసిపోయింది. అతనున్న ఇంటిని ఇప్పుడు మ్యూజియమ్ చేసారు.  

https://www.italy-travels.it/

అంతకు ముందే వర్షం పడడం వలన వాతావరణం చల్లగా ఆహ్లాదంగా ఉంది. ఒక దగ్గర చెస్ నట్స్ వేపుతున్నారు. అవి తీసుకుని తింటూ ట్రెవి ఫౌంటైన్(Trevi Fountain) వైపు నడవడం మొదలు పెట్టాము.

క్రీస్తుపూర్వం పంతొమ్మిదవ సంవత్సరంలో రోమ్ కు నీటి సరఫరా కోసం ట్రెవి ఫౌంటెన్ కట్టారు. ట్రెవి అంటే మూడు, మూడు రోడ్ల కూడలిలో కట్టిన ఫౌంటెన్ అది. పద్దెనిమిదవ శతాబ్దంలో అప్పుడున్న ఫౌంటెన్ స్థానం లోనే ఎనభై ఆరు అడుగుల ఎత్తు, నూట అరవై అడుగుల వెడల్పుతో బొరాక్ స్టైల్ లో ఒక కొత్త ఫౌంటెన్ ను కట్టారు. 

ఆ ఫౌంటెన్ మీద చాలా విగ్రహాలు ఉన్నాయి. మధ్యలో ఉన్న పెద్ద విగ్రహం భూమిని చుట్టిన నీటికి సంబంధించిన దేవుడు, ఓసియనస్ (Oceanus). అతని రథం ఒక పెద్ద గవ్వలాగా ఉంది. ఆ రథానికి ఉన్న రెండు నీటి గుర్రాలలో ఒకటి శాంతంగా మరొకటి రౌద్రంగా ఉన్నాయి. అంటే అవి నది, సముద్రాలను ప్రతీకలన్నమాట. ఆ గుర్రాలను లాగుతూ ఇద్దరు రథసారధులు. ఓసియనస్ కు ఎడమ వైపునున్న విగ్రహం సౌభాగ్య దేవత, అబన్డాన్షా(Abundance). ఆ విగ్రహానికి పై నున్న విగ్రహం రోమ్ నగరానికి నీళ్ళు తేవడానికి కంకణం కట్టుకున్న, అగ్రిఫ(Agrippa). కుడి వైపునున్న విగ్రహం ఆరోగ్య దేవత, సలుబ్రిటస్(Salubritas). రోమ్ నగరానికి నీటి ఎద్దడి వచ్చినప్పుడు వర్జిన్ మైడన్ నగరానికి పద్నాలుగు మైళ్ళ దూరంలో నీటిని చూపించిందట. సలుబ్రిటస్ విగ్రహం పైన, వర్జిన్ మైడన్, సైనికుల విగ్రహాలు ఉన్నాయి. వీటన్నింటి పైన ఉన్న నాలుగు శిల్పాలలోని ఒకరు పండ్లు , ఒకరు పువ్వులు, ఒకరు గోధుమలు, మరొకరు ద్రాక్ష వైన్ పట్టుకుని వున్నారు. అవన్నీ భూమి, నీరు ద్వారా వచ్చే వనరులు. అన్నింటి కంటే పైన ఈ ఫౌంటెన్ పాప్ క్లెమెన్స్ IIX(Pope Clemens XII) ఆధ్వర్యంలో కట్టిందనడానికి గుర్తుగా సింహాసనం ఉంటుంది. ఈ ఫౌంటెన్ ను ఇంత అర్థవంతంగా డిజైన్ చేసిన వారు నికోలా సాల్వి(Nicola Salvi). ఆ ఫౌంటెన్ ను కట్టడానికి ముప్పై సంవత్సరాలు పట్టింది. 

ఇటాలియన్స్ కు ఒక ఆసక్తి కరమైన నమ్మకం ఉంది. ఆ ఫౌంటెన్ లోని నీళ్ళలో కనుక ఒక నాణాన్ని వేస్తే తిరిగి రోమ్ కు వస్తారని, రెండు నాణాలు వేస్తే ఇటాలియన్ తో ప్రేమలో పడతారని, మూడు నాణాలు వేస్తే ఆ ప్రేమించిన వారితో పెళ్ళి అవుతుందని నమ్ముతారు. ఆ నమ్మకంలో నిజమెంతో కానీ, ఆ ఫౌంటెన్ లోని కాయిన్స్ లెక్క పెడితే రోజుకి దాదాపు మూడు వేల యూరోలు ఉంటుందట. స్పానిష్ స్టెప్స్ దగ్గర కంటే ఎక్కువ మంది టూరిస్ట్ లు ఉన్నారు ట్రెవి ఫౌంటెన్ దగ్గర. 

మేము హిస్టారిక్ సెంటర్ లో ఉన్నందువలనేమో ఎటు చూసినా చక్కని ఆర్కిటెక్చర్ తో బిల్డింగ్స్, పియజ్జాలు. హిస్టరిక్ సెంటర్ కాకుండా రోమ్ మిగలిన దగ్గర ఎలా ఉంటుందో చూడాలని దగ్గరలో ఉన్న బస్ స్టాండ్ కు వెళ్ళి బస్ ఎక్కాము. ఎక్కడికి అని ఏమీ లేదు అది ఎక్కడకు తీసుకుని వెళితే అక్కడికి. హిస్టారిక్ సిటీ దాటిన తరువాత కూడా బిల్డింగ్స్ చక్కని ఆర్కిటెక్చర్ తో చాలా అందంగా ఉన్నాయి. ఒక అరగంట అలా ప్రయాణం చేసి బస్ దిగి మెట్రో ఎక్కి తిరిగి రూమ్ కు వచ్చాము. అలా ఇక్కడకు వెళ్ళాలి ఇది చెయ్యాలి అని ప్రణాళికలేమీ లేకుండా గమ్యం లేని ప్రయాణం బావుంది.

రూమ్ కు వెళ్ళి ఫ్రెష్ అయి సాయంత్రం డిన్నర్ కు గాంధీ టూ రెస్టారెంట్ కు వెళ్ళాం. గాంధీ అనే పేరు చూసి వెజిటేరియన్ రెస్టరెంటేమో అనుకున్నాం కానీ కాదు. గార్లిక్ చికెన్, టమోటో చాట్ తీసుకున్నాం. మా పక్క టేబుల్ లో ఫిలడెల్ఫియా నుండి వచ్చిన ఒక యువ జంట కనిపించింది. వాళ్ళు మాలాగే స్వ౦తంగా ఇటలీ చూడడానికి వచ్చారట. వాళ్ళ సలహా ప్రకారం టీ ఆర్డర్ చేసాం, మేము యూరప్ వచ్చాక అదే మొదటి సారి టీ తాగడం. అక్కడి నుండి వస్తుంటే ఒక పియజ్జా దగ్గర సందడిగా ఉంది. మేము కూడా మెకరూన్స్ తీసుకుని అక్కడే చాలా సేపు గడిపాము. మేము ఆ రోజే అక్కడకు వచ్చామని, ఆ ప్రాంతం అంతా మాకు కొత్తని అనిపించనే లేదు.

తరువాత రోజు ఉదయాన్నే ఆరు గంటలకల్లా బయలుదేరాం. అప్పటికి రోమ్ ఇంకా నిద్ర లేవలేదు. ఖాళీగా ఉన్న వీధులలో తిరుగుతూ, స్పానిష్ స్టెప్స్, ట్రెవి ఫౌంటెన్ కు మళ్ళీ ఒకసారి వెళ్ళి కావలసినన్ని ఫోటోలు తీసుకుని, ఎనిమిది గంటల వరకూ అక్కడే గడిపాము. రోమ్ లో ఇక్కడా అక్కడా అని ఏం లేదు ఎటు చూసినా అందమే.

అక్కడి నుండి దగ్గరలోనే ఉన్న విల్లా బొర్గీస్ గార్డెన్ కు వెళ్ళాం. చాలా పెద్ద గార్డెన్ అది, ఆ సమయంలో వాకింగ్ చేస్తున్న వాళ్ళు తప్ప ఎవరూ లేరు. అక్కడ, మ్యూజియమ్, సఫారీ, లేక్, ఫౌంటెన్స్, స్టాచ్యూస్ ఉన్నాయి. అక్కడ ఉన్న పంతొమ్మిదవ శతాబ్దం నాటి వాటర్ క్లాక్ ఇప్పటికీ నడుస్తోంది. ఆ గార్డెన్స్ ఎత్తులో ఉండడం వలన అక్కడి నుండి రోమ్ అందంగా కనిపిస్తోంది.

ఆ గార్డెన్ లోని కేఫ్ లో క్రొషంట్, కాఫీ తీసుకుని రోమన్ ఫోరం వైపు వెళ్ళే ట్రామ్ ఎక్కాము.  మిగిలిన కబుర్లు తరువాత చెప్పుకుందాం. 

తరువాత భాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు, ఈ ప్రయాణం కబుర్లు మొదటి నుండీ చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి.

లుక్కా

ఇంతకు ముందుభాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి. 

అదేదో సినిమాలో హీరో, హీరోయిన్ జడను చూసి ప్రేమించినట్లు మేము గోడను చూసి లుక్కా(Lucca) తో ప్రేమలో పడిపోయాం. ‘టాప్ టెన్ విజిటింగ్ ప్లేసెస్ ఇన్ టస్కనీ’ అనే వీడియో చూస్తూ ఐదు తాటిచెట్లు నిడివి ఉన్న గోడ, దాని మీద రెండు కార్లు వెళ్ళగలిగినంత వెడల్పాటి రోడ్, రోడ్ కు అటూ ఇటూ వేప చెట్ల౦త పెద్ద చెట్లు చూసి ఆశ్చర్యపోయాం. ఆ గోడను దగ్గరగా చూడాలని ఆ రోడ్ మీద నడవాలని అనిపించింది కానీ అలాంటి అవకాశం వస్తుందని అస్సలు ఊహించలేదు.

చిన్కు టెర్రె(Cinque Terre) నుండి లుక్కా వెళ్ళాలని అనుకున్నాం కదా, అక్కడ మౌంటరోసో(Monterosso) లో ట్రైన్ ఎక్కితే లాస్పెట్జ్యా(Le Spezia) కు పదిహేను నిముషాల్లో వెళ్ళిపోయాం. లాస్పెట్జ్యా నుండి లుక్కా కు వెళ్ళాలంటే మధ్యలో వియారెజ్జియొ(Viareggio) దగ్గర ట్రైన్ మారాలి. మొత్తం ప్రయాణం గంటన్నర. దారంతా ఊర్లు, పిల్ల కాలువలు, ప్రయాణం బావుంది. 

 

లుక్కా గురించి చెప్పుకోవలంటే అది టస్కనీ(Tuscany) కంచి. అర్థం కాలేదా మన కంచి లాగా అది పట్టు వస్త్రాలకు ప్రసిద్ది. బంగారు, వెండి జరీలతో నేసిన పట్టు వస్త్రాలకోసం ట్రేడర్స్ యూరప్ లోని చాలా ప్రాంతాల నుండి అక్కడకు వచ్చే వారట.

లుక్కాలో ట్రైన్ దిగి స్టేషన్ బయటకు రాగానే ఒక వైపు ట్రాఫిక్ హడావిడి కనిపిస్తోంది మరో వైపు దూరంగా పెద్ద గోడ కనిపిస్తోంది. అటువైపు నడవడం మొదలు పెట్టాము. మెయిన్ రోడ్ దాటి మట్టిరోడ్ మీద ఆడుగు పెట్టామో లేదో ఎక్కడి నుంచో సన్నగా పువ్వుల పరిమళం. చుట్టూ చూస్తే పచ్చగా గడ్డి తప్ప మొక్కలేవీ లేవు, గమనిస్తే అర్థమైంది ఆ వాసన మరెక్కడిదో కాదు, మా ఎదురుగా ఉన్న జమ్మి చెట్ట౦త పెద్ద చెట్టుకున్న పసుపు పచ్చని పువ్వుల నుండి అని. ఆ చెట్టు పేరు తెలుసుకోవాలని ఫోటో తీసి ఫోన్ ఆప్ లో చూస్తే తెలిసింది దాని పేరు కస్తూరా అని. మనం కస్తూరి చెట్టనే పిలుచుకుందాం.

లుక్కాలోని గోడను పదిహేను వందల నాలుగవ సంవత్సరంలో మొదలుపెట్టి పదహారు వందల నలభై ఎనిమిదవ సంవత్సరం వరకూ అంటే దాదాపు నూట యాభై సంవత్సరాల పాటు కట్టారట. అంత పెద్ద గోడను ఊరి చుట్టూ ఎందుకు కట్టారో తెలుసా ఆ ఊరి లోకి శత్రువులు రాకుండా అడ్డుకోవడానికి. ఆ గోడకు నాలుగు వైపులా నాలుగు ద్వారాలు ఉన్నాయి. అప్పట్లో అవసరమైనప్పుడు మాత్రమే అవి తెరిచేవారట. 

 

ఆ గోడ పైకి వెళ్ళగానే మధ్యలో రోడ్, రోడ్ కు అటూ ఇటూ ఎత్తైన చెట్లు ఉన్నాయి. ఆ రోడ్ పక్కన ఉన్న బెంచీ మీద అక్కడక్కడా కొంతమంది కూర్చుని కబుర్లు చెప్పుకుంటున్నారు, కొంతమంది మీద సైక్లింగ్ చేస్తున్నారు. అప్పటి యుద్దాలు, ఆ హడావిడీ అన్నీ ఆగిపోయి ఇప్పుడా గోడ మీద ఊరు విశ్రాంతి తీసుకుంటున్నట్లుగా ఉంది. 

 

ఊరు చూడాలని గోడ దిగి కిందకు వెళ్ళాము. అక్కడ వాహనాలు నడపడానికి పరిమితి ఉన్నట్లుంది, ఊరి లోపల ఒక్క కారూ లేదు, సెంటర్ కు దూరంగా  ఎక్కడో పార్క్ చేసి ఉన్నాయి.  ఆ ఊరిలో సైకిల్స్ మాత్రమే వాడతారేమో! అక్కడక్కడా సైకిల్ స్టాండ్స్ ఉన్నాయి.

 

కొంచెం లోపలకు వెళితే పదిహేనవ శతాబ్దంలో కట్టిన కెథడ్రల్, బెల్ టవర్ ఉన్నాయి. అన్నట్లు మీకు చెప్పలేదు కదూ లుక్కా ను ది టౌన్ ఆఫ్ ఎ హండ్రెడ్ చెర్ఛెస్ అంటారు.  

 

అవి చూసి ఇంకొ౦చెం ముందుకు వెళితే పాత పుస్తకాలు అమ్మే స్టాల్స్ ఉన్నాయి. అక్కడ ఇంగ్లీష్, ఇటాలియన్ పుస్తకాలు దొరుకుతున్నాయి. ఆ ఊరి వారు ఇంగ్లీష్ కొంచెం కష్టంగా  మాట్లాడుతున్నారు కానీ చాలా మర్యాదగా సమాధానం ఇస్తున్నారు. 

నాలుగు వీధులూ తిరిగేసి జిలాటో తీసుకుని గోడ మీద రోడ్ పక్కన బెంచ్ మీద కూర్చున్నాము. అక్కడంతా నిశ్సబ్దమే, గాలికి ఊగుతున్న ఆకుల చప్పుడు తప్ప మరేం వినిపించడం లేదు. ఆ గోడ పక్కన ఇళ్ళకు స్టార్ జాస్మిన్ తీగలు అల్లించినట్లున్నారు. సన్నని పరిమళం, తీరుగా ప్రశాంతంగా ఉన్న ఆ ఊరి అందం, టివి, సెల్ ఫోన్ లేని రోజుల్లో చల్లని సున్నపు మిద్దెల్లో పుస్తక ప్రపంచంలో విహరిస్తూ కోయిల పాటల కోసం వేచి చూసిన వేసవి మధ్యాహ్నాల్ని గుర్తుకు తెచ్చాయి. 

అక్కడ కూర్చున్న౦తసేపూ నిన్నేమైందో, రేపేం జరగబోతోందో అన్న ఆలోచనే లేదు. రిటైర్ అయ్యాక ఆ ఊరికి వెళ్ళిపోతే ఎలా ఉంటుంది అనుకుంటూ ఫ్లోరెన్స్ వెళ్ళడానికి ట్రైన్ స్టేషన్ వైపు బయలుదేరాం.

ప్రయాణం కబుర్లు మొదటి నుండీ చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి. తరువాత భాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి. 

చిన్క్వె టెర్రె

ఇంతకు ముందు భాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి. 

చిన్క్వె టెర్రె(Cinque Terre) ఇటాలియన్ రివియరాలోని ప్రాంతం. చిన్క్వె అంటే ఇటాలియన్ లో ఐదు, టెర్రె అంటే లాండ్. సముద్రం ఒడ్డున కొండ అంచులో ఉన్న ఐదు అందమైన ఇటాలియన్ ఊర్లు, రియోమెజోరె(Riomaggiore ), మనరోలా(Manarola), కోర్నీలియా(Carniglia), వెర్నజ్జా(Vernazza), మౌంటరోసో(Monterosso) లను చిన్క్వె టెర్రె అంటారు. యునెస్కో వోర్ల్డ్ హెరిటేజ్ సైట్ లో చిన్క్వె టెర్రె కూడా ఒకటి.

   

చిన్క్వె టెర్రె లోని ఒక ఊరికి మరో ఊరు నడిచేంత దగ్గరలో ఉన్నాయి. అన్ని ఊర్లు కొండ వాలులో ఉన్నాయి కాబట్టి ఆ నడక హైకింగ్ లాగానే ఉంటుంది. ఒక ఊరి నుండి మరో ఊరికి ట్రైన్ లో కానీ ఫెర్రీ లో కానీ వెళ్ళే సదుపాయం ఉంది. మొదట అక్కడ ఏదో ఒక ఊరిలో ఒక్క రాత్రయినా ఉండి ఉదయాన్నే హైకింగ్ చేయాలని మా ఆలోచన. 

అయితే మా ఐటెనరీలో ఆ ఒక్కరాత్రిని పట్టించలేక పోయాము. రాత్రి అక్కడ ఉండకపోయినా ఫరవాలేదు ఆ ఊర్లు చూసి వద్దామని ముందు టూర్ బుక్ చేసుకున్నాం. ఫ్లోరెన్స్(Florence) నుండి చిన్క్వెటెర్రె కు నేరుగా వెళ్ళే ట్రైన్ గానీ బస్ కానీ లేదు. టూర్ వాళ్ళు మినీ బస్ లో లాస్పెట్జ్యా(La Spezia) వరకూ తీసుకుని వెళ్ళి అక్కడి నుండి చిన్క్యు టెర్రె కు లోకల్ ట్రైన్ లో తీసుకుని వెళతారట. ప్రతి ఊర్లోనూ దిగి ఊరు చూడడానికి కొంత టైమ్ ఇస్తారట. ఒక ఊరిలో కాసేపు హైకింగ్ చేసే అవకాశం ఉంటుంది కానీ ఎక్కువ సేపు కాదు. మళ్ళీ తిరిగి రాత్రి ఏ తొమ్మిది గంటల ప్రాంతంలోనే ఫ్లోరెన్స్ కు తీసుకొచ్చేస్తారట. 

మిలాన్(Milan), వెనిస్ (Venice)లలో ట్రైన్ ప్రయాణాలు, వెనిస్ లో వేపరెట్టో(Vaporetto) ఎక్కడం లాంటివి చేసాక మేము స్వంతంగా ఎక్కడికైనా వెళ్ళగలమనే నమ్మకం వచ్చి ఆ టూర్ కాన్సిల్ చేసాం. మేం చేసిన మంచి పనుల్లో అది ఒకటి. ఆన్లైన్ లో లాస్పెట్జ్యా కు టికెట్ టీసుకున్నాం కానీ ఆ ట్రైన్ నేరుగా లాస్పెట్జ్యా కు వెళ్ళదు. పీసా దగ్గర ఫ్లాట్ ఫార్మ్ మారి వేరే ట్రైన్ ఎక్కాలి. అందువలననేమో టూర్ వాళ్ళు మినీ బస్ లో తీసుకుని వెళ్ళేది. అక్కడి నుండి చిన్క్వె టెర్రెకు ట్రైన్ లో వెళితే రష్ గా ఉంటుందని ఫెర్రీలో వెళ్ళాలని అనుకున్నాము.

ఉదయం ఆరుగంటలకు ఫ్లోరెన్స్ లోని అపార్ట్ మెంట్ నుండి ట్రైన్ స్టేషన్ కు బయలుదేరితే, ముందు రోజు హడావిడి అంతా ఏమైందో పసిపాప నిద్రలేవక ముందు ఇల్లెలా ఉంటుందో అలా ఉన్నాయి ఫ్లోరెన్స్ వీధులు.

 

స్టేషన్ లోని కఫేలో కాఫీ, క్రొషంట్ తీసుకుని ట్రైన్ ఎక్కాము. మా పక్కన ఒక ఇరవై ఏళ్ళ అబ్బాయి కూర్చున్నాడు, తను పీసా యూనివర్సిటీలో చదువుతున్నాడట, పరీక్షలు ఉన్నాయని ఏదో రాసుకుంటూ ఉన్నాడు. మా ఎదురుగా కూర్చున్న అమ్మాయి వాళ్ళది ఫ్లోరెన్స్ దగ్గరలోని ఉన్న పల్లెటూరట, వ్యవసాయ కుటుంబం. తాను ఫ్లోరెన్స్ లో ఏదో ఆఫీస్ లో పని చేస్తోందట. తన ఫ్రెండ్ తో గడపడానికి లూకా వెళ్తోంది. తను ఇటాలియన్ లైఫ్ గురించి చెప్తుంటే భాషే తేడా కానీ అంతా మన తెలుగు వాళ్ళ జీవితంలాగే ఉంది అనుకున్నాము.

ఫోరెన్స్ నుండి పీసాకు గంట ప్రయాణం, పీసా(Pisa)లో ట్రైన్ ఆగగానే బయటకు వచ్చిచూస్తే మెమున్నదొక్కటే ఫ్లాట్ ఫారం మరొకటి కనిపించలేదు. అందరూ అక్కడ మెట్లు దిగి అండర్ గ్రౌండ్ కి వెళ్తున్నారు. మేమూ కిందకు వెళ్ళి చూస్తే అర్థం అయింది ఆ స్టేషన్ లో ప్లాట్ ఫార్మ్ మారాలంటే అండర్ గ్రౌండ్ నుండే వెళ్ళాలని. ప్లాట్ ఫార్మ్ మారి లాస్పెట్జ్యా కు వెళ్ళే ట్రైన్ ఎక్కాము. పీసా వెళ్ళినా ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచిన పీసా టవర్ చూడలేకపోయాము, ఊరిలోకి వెళితే చిన్క్యు టెర్రా చూసి వెనక్కు వచ్చే టైమ్ ఉండదని.

పీసా నుండి గంటా పదిహేను నిముషాలు ప్రయాణం తరువాత తొమ్మిదిన్నరకు లాస్పెట్జ్యా కు చేరాం. ట్రైన్ స్టేషన్ నుండి పోర్ట్ కు వెళ్తుంటే కొండ దిగుతున్నట్లుగా ఉంది, దారంతా షాప్స్, రెస్టారెంట్స్ ఉన్నాయి. ఒక్క ఇరవై నిముషాలలోనే పోర్ట్ కు చేరుకున్నాం. 

 

మేము పోర్ట్ దగ్గరకు వెళ్ళేసరికి చిన్క్వె టెర్రెకు వెళ్ళే ఫెర్రీ రెడీగా ఉంది. హాప్ ఆన్ హాప్ ఆఫ్ టికెట్ తీసుకున్నాము, ఆ టికెట్ తో ఏ ఊరి దగ్గరైన దిగొచ్చు, ఎక్కడైనా ఎక్కొచ్చు. లోపలకు వెళితే ఫెర్రీ డబుల్ డెక్కర్ బస్ లాగా ఉంది, కింద ఒక్క నలుగురైదుగురు తప్ప అంతా ఖాళీగా ఉంది. ఎక్కువ మంది పైకి వెళ్ళి కూర్చున్నారు. 

మేం ఎక్కిన వెంటనే ఫెర్రీ బయలుదేరింది. లాగేరియన్ సముద్రపు గాలి చల్లగా వీస్తోంది, అక్కడక్కడా కొండల మీద ఇళ్ళు, కొండ వాలుల్లో ఊర్లు కనిపిస్తున్నాయి. ఒక్క చిన్క్యు టెర్రాలోనే కాదు, అక్కడ చాలా ఊర్లు అలా కొండ వాలుల్లోనే ఉంటాయని అర్ధం అయింది. ట్రైన్ కాకుండా ఫెర్రీ తీసుకుని మంచి పనే చేసామనిపించింది.

 

ఫెర్రీ వెర్నజ్జా(Vernazza) వెళ్ళేసరికి పన్నెండు గంటలయ్యింది. ఫెర్రీ దిగి అ ఊర్లోకి అడుగు పెట్టే టప్పటికి ఠంగు ఠంగున చర్చ్ బెల్స్ మోగుతున్నాయి. ఒకవైపు కొండ మీద చిన్న కోట, మరో వైపు చర్చ్, మధ్యలో ఇళ్ళు. భలే ఉంది ఆ ఊరు.

ఊరిలోకి వెళ్ళగానే బుల్లి షాప్స్, రెస్టరెంట్స్ లు ఉన్నాయి. ఊరిలోకి వెళ్ళడం అంటే అక్కడ ఇళ్ళ మధ్యలో తిరగడమే, ఎటువైపు వెళ్ళినా కొండ పైకి ఎక్కినట్లే ఉంది. ఆ రోజు మా లంచ్ పెస్తో ఫొకేషియా. అక్కడే పండిన బేసిల్(తులసి), ఆలివ్ ఆయిల్ లతో పేస్ట్ చేసి, అప్పుడే చేసిన బ్రెడ్ మీద ఆ పేస్ట్ వేసి, పైన చీజ్ చల్లి బేక్ చేస్తారు. అది అక్కడ పాపులర్ ఫుడ్. భోజనం అయ్యాక ఒక గంట అక్కడే గడిపి వేరే ఊరు వెళ్ళడానికి పోర్ట్ దగ్గరకు వచ్చాము.

 

 

ఫెర్రీలో ఈసారి మౌంటరోసో(Monterosso) కు వెళ్ళాము. ఇది కొంచెం పెద్ద ఊరు. ఇక్కడ బీచ్ కూడా బావుంది. ఇక్కడ కూడా ఎటు వెళ్ళాలన్నా కొండ ఎక్కే వెళ్ళాలి. హైక్ చేద్దామని కొంతదూరం వెళ్ళాము కానీ, మధ్యాహ్నం ఎండలో వెళ్ళడం కొంచెం కష్టంగానే ఉంది.

 

 

ఆ ఊర్లు బావున్నాయి, అక్కడే ఉండి హైక్ చేయగలిగితే ఇంకా బావుంటుంది. బీచ్ దగ్గర రిలాక్స్ అవ్వొచ్చు. అవి రెండూ కాకపోతే కుకింగ్ క్లాస్ అక్కడ యాక్టివిటీ. మేము వెళ్ళిన రోజు ఎండ ఎక్కువగా ఉంది, కుకింగ్ క్లాస్ మీద మాకు పెద్ద ఆసక్తి లేదు. రెండు ఊర్లు చూసినా టైమ్ రెండే అవుతోంది, అంటే ఇంకా సగం రోజు ఉంది.

 

అంటే మరో ప్రాంతానికి వెళ్ళేంత సమయం ఉంది. టస్కనీ ప్రాంతంలోని సియన్నా, లూకా, పీసా, శాన్ జిమిన్యానో, మాంటేపుల్చియానో టూరిస్ట్ లు ఎక్కువగా సందర్శించే ప్రాంతాలు. మ్యాప్ లో చూస్తే లూకా లాస్పెట్జ్యా కు దగ్గరగా ఉంది. పైగా యూరప్ ప్రయాణపు ఏర్పాట్లు చేస్తున్నప్పుడు  మాకు లూకా వెళ్ళాలని ఉన్నది కానీ మా ఐటనరీ లో అది ఫిట్ అవలేదు. ఆ అవకాశం ఇప్పుడు వచ్చింది అనుకుని లాస్పెట్జ్యా వెళ్ళడానికి ట్రైన్ స్టేషన్ కు వెళ్ళాము. 

ప్రయాణం కబుర్లు మొదటి నుండీ చదవాలంటే ఇక్కడకు, తరువాత భాగం చదవాలంటే ఇక్కడకు వెళ్ళండి.